De context van digitale transformatie
De uitdagingen van deze tijd—klimaatverandering, migratie en een groeiend wantrouwen in instituties—maken dat steden zich moeten aanpassen. In Rotterdam gaat dit verder dan alleen fysieke en sociale veranderingen; de digitale dimensie speelt een steeds grotere rol. Denk aan het gebruik van smartphones, digitale betalingen en datagestuurde stadsbeheer.

Een belangrijk uitgangspunt is dat digitalisering niet enkel een technisch hulpmiddel is, maar integraal verbonden moet zijn met maatschappelijke doelen. De gemeente Rotterdam zet hierbij in op drie pijlers:

1. Digitale inclusie: Iedereen moet kunnen deelnemen aan de digitale samenleving, zonder uitsluiting door gebrek aan middelen of vaardigheden.
2. Zelfbeschikking van de samenleving: De governance van de digitale infrastructuur moet in handen zijn van burgers en publieke instellingen, niet van grote techbedrijven.
3. Open data: Data moet toegankelijk, transparant en herbruikbaar zijn, en eigendom blijven van de burgers.

Het Open Urban Platform en Digital Twin
Een van de meest ambitieuze initiatieven van Rotterdam is het Open Urban Platform (OUP) met de Digital Twin. Dit platform biedt een digitale weergave van de stad in 3D, inclusief real-time data over onder meer infrastructuur, luchtkwaliteit en afvalbeheer. Hiermee ontstaat een digitaal ecosysteem waarin burgers, bedrijven en instellingen veilig en transparant data kunnen delen.

Het OUP, ontwikkeld in samenwerking met Future Insight en Capgemini, vormt de kern van Rotterdam’s digitale infrastructuur. Het project heeft al geleid tot innovatieve toepassingen zoals de integratie van brandveiligheidsdata met woningbouwinformatie en participatieve projecten waarbij burgers digitaal kunnen bijdragen aan stedelijke herinrichtingen.

Bouwen aan een Open Urban Platform (augustus 2023)

Rotterdam Citiverse: de toekomst van stedelijke interactie
Recentelijk introduceerde de gemeente het programma Rotterdam Citiverse, een human-centered variant van de Metaverse. Deze Citiverse integreert de fysieke en digitale werelden op een manier die toegankelijk en democratisch is. Dit concept onderzoekt hoe technologieën zoals AR, VR en AI stedelijke processen kunnen versterken, van stadsplanning tot burgerparticipatie.

Leiderschap bij digitale transformatie
Als programmamanager van het initiatief Rotterdam Citiverse is Roland van der Heijden één van de drijvende krachten achter de integratie van de digitale, fysieke en sociale stad. Sinds 2018 heeft hij gewerkt aan de opbouw van de Digitale Stad, een meerjarig traject gericht op innovatie en kennisdeling tussen de gemeente, universiteiten en bedrijven. Onder zijn leiding werd ook in 2023 de ontwikkeling van het Open Urban Platform gestart. Van der Heijden benadrukt daarbij het belang van inclusiviteit, openheid en samenwerking binnen het stedelijke ecosysteem.


Interview met Roland van der Heijden (juni 2020)

In zijn recente visie op de Citiverse, een Europese tegenhanger van de Metaverse, benadrukt hij opnieuw het belang van een mensgerichte en publiek-private aanpak. Hij zet in op een digitaal inclusieve en weerbare stad, waar burgers niet alleen gebruikers zijn, maar ook mede vormgevers van de digitale toekomst. Zijn visie heeft geleid tot nieuwe initiatieven zoals een Governance Board, die toeziet op een ethisch en verantwoord gebruik van digitale technologieën.

Kansen en uitdagingen
De digitale transformatie biedt kansen zoals efficiënter stadsbeheer en nieuwe vormen van participatie. Echter, het brengt ook uitdagingen mee, zoals de groeiende afhankelijkheid van digitale systemen en de dreiging van cybercriminaliteit. Rotterdam adresseert deze risico’s door te investeren in digitale weerbaarheid en ethische governance.

Conclusie
Rotterdam’s digitale transformatie illustreert hoe een stad zichzelf kan heruitvinden in het licht van technologische en maatschappelijke veranderingen. Met projecten zoals het Open Urban Platform en Rotterdam Citiverse toont de stad aan dat innovatie hand in hand kan gaan met inclusiviteit en publieke waarden. Door digitalisering op deze manier in te zetten, zet Rotterdam een belangrijke stap richting een toekomstbestendige, slimme stad.

Bronnen:

• Rotterdam in transformatie. Het samenkomen van sociaal, fysiek & digitaal Rotterdam, oktober 2024. (pdf)
• IoT als brug tussen echte en digitale twin-stad (podcast)
• Digitale transformatie in de Gemeenteraad Rotterdam
• Rotterdam Digitale stad
• Rotterdam Digitaal
• 3D Rotterdam
• Digitaal ecosysteem (samenwerkingsplatform)