Ooit boden religies en ideologieën houvast, maar in een volstrekt onttoverde wereld missen we een gemeenschappelijke horizon aldus Yuval Noah Harari. Sindsdien dolen we gedesoriënteerd rond, zonder nog een collectief project voor ogen te hebben. Her en der steekt een premodern fanatisme de kop op, maar een overtuigend ‘tegenverhaal’ ontbreekt aldus ‘Jaap Tielbeke in De Groene Amsterdammer.

Het is ook een boodschap die regelmatig doorklinkt in de essays en columns van P.C. Hooft-prijswinnaar Bas Heijne, zoals bijvoorbeeld in Onbehagen, waarin hij ‘nieuw licht’ werpt op ‘de beschaafde mens’. Zonder verhalen, schrijft hij daar, ‘kan een mens niet goed mens zijn’.

Op LinkedIn komt Lea Bouwmeester recentelijk met een vergelijkbare oproep. ‘We hebben een nieuw gezamenlijk groot verhaal nodig als samenleving. Waarbij wederkerigheid, het geven, ontvangen en weer doorgeven, een belangrijke plek als bindmiddel in mag nemen’ schrijft ze met verwijzing naar ‘Het nieuwe Westen‘, het nieuwe boek Hans Boutellier.

Dit sluit ook aan op de visie van onze rijksbouwmeester Floris Alkemade die ons in zijn essay ‘De Toekomst van Nederland, de kunst van richting te veranderen‘ de vraag meegeeft: ‘Als we willen weten wat de toekomst van Nederland is, moeten we ons de vraag stellen wie we willen zijn.’

Zoals gezegd, ik heb nog geen concreet antwoord op de vraag wat ons nieuwe gezamenlijke grote verhaal zou moeten zijn. Het gaat wat mijn betreft verder dan alleen een nieuwe sociale verbeelding zoals Boutellier probeert te schetsen. Dat nieuwe verhaal zal ook antwoorden moeten geven op vragen die we hebben op gebied van technologische ontwikkelingen en niet te vergeten de klimaatverandering. Het positieve toekomstbeeld van Floris Alkemade heeft me daarin zeker geinspireerd.

Philipp Blom heeft het in zijn boek ‘Het grote wereldtoneel‘ over de kracht van verbeelding in crisistijd. Om eerlijk te zijn vond ik de essay wat langdradig en had Philipp Blom zijn punt sneller kunnen maken. Toch bracht de essay voor mij ook enkele nieuwe inzichten over hoe wij als samenleving reageerden op eerdere grote veranderingen als een klimaatverandering of technologische revolutie.

Vanuit die optiek ben ik vooral benieuwd naar de update van het boek ‘De wereld is rond‘ van Jo Caudron dat naar verwachting begin september zal worden gepubliceerd!

To be continued…