Het optimisme van het kabinet
Minister Agema benadrukt dat AI-technologie de potentie heeft om zorgadministratie te halveren en op andere manieren de efficiëntie te verbeteren. Dit blijkt uit haar eerste werkbezoeken aan koplopers zoals het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ), waar AI-toepassingen al deels zijn geïntegreerd om patiëntendossiers samen te vatten en antwoordconcepten voor patiënten te genereren​. Agema wil AI grootschalig uitrollen en de implementatie versnellen door juridische barrières te verminderen en data-uitwisseling te bevorderen, onder meer via het landelijke netwerk CumuluZ, dat volledige databeschikbaarheid voor alle zorg moet waarborgen​.

Kritische geluiden uit het werkveld
Binnen de zorgpraktijk, zoals die in het ETZ en het UMC Groningen, heerst echter bezorgdheid over het enthousiasme van het kabinet. Zorgprofessionals zoals Bart Berden, voorzitter raad van bestuur van het ETZ, wijzen erop dat de huidige AI-toepassingen nog in experimentele fases verkeren. Veelbelovende technologieën zoals “ambient listening” en dossier-samenvattende algoritmen worden getest, maar vereisen aanzienlijke aanpassingen en validering voordat ze grootschalig inzetbaar zijn​. Berden benadrukt dat AI in de zorg nog in de “babyschoenen” staat, met een ontwikkelingsproces dat tijd, geld en menskracht vraagt. Hij wijst op risico’s rond privacy, gegevensbescherming en juridische aansprakelijkheid die nog niet zijn uitgekristalliseerd, wat de snelle realisatie van Agema’s ambitieuze doelen in de weg staat​.

Wetenschappelijke perspectieven en realiteit
Onderzoek naar AI in de zorg bevestigt het potentieel om bepaalde taken zoals administratieve en klinische ondersteuning te automatiseren. Studies wijzen uit dat AI kan bijdragen aan zorgprocessen door voorspelmodellen voor valpreventie en het genereren van samenvattingen van patiëntinformatie​. Toch vraagt de wetenschap om geduld en realisme: AI heeft nog veel te winnen aan betrouwbaarheid, transparantie en bruikbaarheid in de praktijk. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) waarschuwt voor een afhankelijkheid van AI, omdat essentiële infrastructuren, zoals een data-infrastructuur en uniforme regelgeving, nog grotendeels ontbreken. Daarnaast is de training van zorgprofessionals in AI-gebruik een tijdrovende investering, waarbij de ethische en juridische implicaties voldoende aandacht moeten krijgen.

Conclusie
AI heeft het potentieel om de zorgsector te ontlasten, maar een realistische en gefaseerde aanpak is noodzakelijk. Terwijl de overheid, onder aanvoering van Agema, de voordelen en snelle implementatie benadrukt, blijven zorgprofessionals en onderzoekers terughoudend en wijzen zij op een tijdpad dat eerder in jaren dan in maanden moet worden gemeten.

Daarnaast blijf ik benadrukken dat we ons niet moeten focussen op het optimaliseren van het bestaande, maar op het anders organiseren. Niet digitaliseren, maar digitale transformatie van de zorg!

Bronnen

• Keijzer, A., et al. (2024, 21 oktober). Opinie: Het kabinet staart zich blind op technologie. Zorgvisie.
• Bremmers, S. (2024, 18 oktober). Bart Berden prikt live op tv AI-bubbel Agema door. Zorgvisie.
• NOS. (2024, 16 oktober). Agema ziet ‘revolutionaire’ rol voor AI in zorg, praktijk tempert verwachting. Nieuwsuur.
• MIND. (2024, 15 oktober). MIND waarschuwt kabinet voor ‘techno-optimisme’. Skipr.
• NVZ (2024, 30 september), AI in de zorg: versneld en verantwoord opschalen, Position paper NVZ en NFU.
• Wilman, S. (2024, 16 september). Opinie: AI is de verraderlijke troef van Fleur Agema. Zorgvisie.
• Berends, N. (2024, 3 september). Flebitis voorspellen en dossier samenvatten: dit kun je met AI. Nursing.
• Baltesen, F. (2024, 7 augustus). Agema: Meer geld naar AI in zorg. Skipr.
• Eliens, A., Jeninga, A., & Woldendorp, H. (2024). AI in het onderwijs. TVZ verpleegkundige praktijk en wetenschap, 134(37-39).
• Le Lagadec, D., Jackson, D., & Cleary, M. (2024). Artificial intelligence in nursing education: Prospects and pitfalls. Journal of Advanced Nursing.
• Seibert, K., Domhoff, D., Bruch, D., Schulte-Althoff, M., Fürstenau, D., Biessmann, F., & Wolf-Ostermann, K. (2021). Application scenarios for artificial intelligence in nursing care: Rapid review. Journal of Medical Internet Research, 23(11), e26522.