Uit een recent onderzoek van het in Canada gevestigde technologiebedrijf Visier blijkt dat meer dan 5 procent van de ontslagen medewerkers later terugkeert bij dezelfde werkgever. Volgens Andrea Derler van Visier is dat opvallend, omdat dit percentage jarenlang nauwelijks veranderde. Zij stelt dat organisaties AI soms gebruiken als makkelijke verklaring voor ontslagen, terwijl de werkelijke redenen anders zijn. Ze benadrukt dat er geen bewijs is dat AI op korte termijn massaal banen vervangt. Veel bestuurders hebben überhaupt nog geen helder beeld van wat AI wel en niet kan, wat het kost en wat het betekent voor hun organisatie.

Zo onderzocht MIT ruim 300 publieke AI-initiatieven en concludeerde dat ongeveer 95 procent ervan weinig tot geen aantoonbare waarde oplevert. McKinsey spreekt in dezelfde lijn van een “GenAI-paradox”: tachtig procent van de bedrijven experimenteert, maar ziet geen effect op de winst- en verliesrekening. BCG rapporteert dat slechts een kwart van de CEO’s waarde ervaart, terwijl driekwart AI als strategische prioriteit bestempelt. Gartner plaatst AI inmiddels in het “dal der desillusie”, vanwege datasilo’s en culturele barrières. Visier wijst bovendien op het belang van strategische planning: AI voegt pas waarde toe wanneer organisaties bewust sturen op de wisselwerking tussen mens en technologie. Gezamenlijk laten deze bronnen zien dat de kloof tussen ambitie, investeringen en resultaten nog groot is. Ik schreef daar eerder de blog AI tussen belofte en desillusie over.

Tegelijkertijd circuleren in de media voorbeelden van bedrijven die ogenschijnlijk grote stappen zetten met AI. Zo meldde IKEA dat AI-chatbot Billie in 2022 circa 47 procent van de klantvragen afhandelde en dat 8.500 medewerkers zijn omgeschoold naar adviesrollen. Ook werd een omzet van 1,3 miljard euro gegenereerd via remote interior design. Hoewel deze cijfers in meerdere persberichten terugkomen, wordt nergens bevestigd dat AI 8.500 banen heeft vervangen. De beschikbare informatie wijst vooral op taakverschuiving en reskilling binnen een nieuw verkoopkanaal.

Ook AT&T investeerde enkele jaren geleden circa 1 miljard dollar in het “Future Ready”-programma voor ongeveer 100.000 medewerkers. Die aantallen zeggen vooral iets over omscholing, niet over directe werkvervanging door AI. Van Amazon is bekend dat meer dan 700.000 medewerkers deelnamen aan trainingsprogramma’s, maar dat is iets anders dan het massaal vervangen van magazijnmedewerkers door robots. Claims dat deze omscholing automatisch leidt tot beter betaalde technologiebanen zijn moeilijk te verifiëren. Voor Walmart en DHL geldt iets vergelijkbaars: enkele cijfers circuleren breed in blogs en persberichten, maar er is geen consistent bewijs dat werknemers op grote schaal en definitief zijn vervangen door AI.

Deze twijfel over de robuustheid van veel cijfermateriaal sluit aan bij bredere onderzoeksresultaten. De genoemde voorbeelden gaan vooral over taakautomatisering, efficiencywinst of reskilling, niet over structurele banenreductie door AI. Dat wordt zichtbaar in concrete casussen. Klarna liet een AI-assistent miljoenen klantgesprekken afhandelen en koppelde dit aan het werk van ongeveer 700 medewerkers, maar besloot in 2025 toch opnieuw personeel te werven omdat klanten menselijk contact misten. Duolingo introduceerde 148 AI-gegenereerde taalcursussen, maar kreeg publieke kritiek dat het menselijke vakmanschap onder druk stond. Het bedrijf benadrukte dat er geen vaste medewerkers zijn vervangen, wat de negatieve reacties des te opvallender maakt. Shopify verplichtte medewerkers AI te gebruiken zonder begeleidend plan voor training of governance, wat leidde tot interne onzekerheid. Deze voorbeelden laten zien dat AI wel degelijk taken kan overnemen, maar dat de behoefte aan menselijke expertise, toezicht en legitimiteit blijft bestaan.

Een ander onderbelicht aspect is de veranderende rol van HR en leiderschap. Visier benadrukt dat de CHRO (Chief Human Resources Officer) in een AI-gedreven organisatie een centrale rol krijgt in het verbinden van technologie, mens en strategie. Niet als beheerder, maar als ontwerper van adaptieve, datagedreven organisaties. AI verandert niet alleen het werk zelf, maar ook hoe werk wordt gepland, ontworpen en georganiseerd. Democratisering van data via GenAI, bijvoorbeeld via tools zoals Vee, stelt niet-technische managers in staat zelfstandig beslissingen te nemen op basis van HR-analytics. Tegelijkertijd laat Visier zien dat AI-gerelateerde angst onder medewerkers reëel is, maar afneemt naarmate ervaring en begrip toenemen. Effectieve AI-adoptie vraagt daarom niet alleen technologische innovatie, maar ook psychologische veiligheid, strategische sturing en een visie op zinvol werk.

De belangrijkste conclusie uit de verschillende publicaties is dat AI wel invloed heeft op de manier waarop werk wordt georganiseerd, maar tot nu toe slechts in beperkte mate volledige functies vervangt. De uitdagingen liggen bij organisaties zelf: versnipperde experimenten, beperkte datakwaliteit, onvoldoende taakherontwerp en onzekerheid onzekerheid over de toegevoegde waarde van AI. Waarde ontstaat pas wanneer organisaties processen, rollen, cultuur en vaardigheden opnieuw durven te ontwerpen. De vraag die overblijft is niet of AI banen vervangt, maar hoe werk zo kan worden ingericht dat mens en technologie elkaar versterken en investeringen daadwerkelijk leiden tot betekenisvolle impact.

Er is nog veel werk te doen!

Bronnen

• Accenture. (2025). Europe’s AI reckoning: Reinventing industries for a new era. AI research report.
• Axios. (2025). People replacements aren’t sticking.
• BCG. (2024). AI value creation survey.
• BNR. (2025). Veel ‘AI-ontslagen’ weer teruggedraaid door misvattingen impact.
• Derksen, M. (2025). Van AI-first naar AI-smart: Wat er misgaat als technologie de mens overvleugelt. Koneksa Mondo.
• Derksen, M. (2025). AI tussen belofte en desillusie. Koneksa Mondo.
• Derler, A. [Visier Inc.]. (2025). Workforce intelligence data share. LinkedIn.
• FastCompany. (2025). AI-first strategies under pressure.
• Gartner. (2025). Hype cycle for artificial intelligence.
• Harvard Business School. (2019). AT&T and the workforce of tomorrow.
• Ingka Group. (2023). AI and Remote Selling bring IKEA design expertise to the many.
• McKinsey & Company. (2025). Seizing the agentic AI advantage.
• MIT Sloan Management Review. (2025). The State of AI in Business 2025 Report.
• NRC. (2025). Grote bedrijven zetten fors in op AI, ondanks uitblijvend rendement op eerste pogingen.
• Parekh, M. (2025). AI job losses: Not so fast. Substack.
• Reuters. (2023). IKEA bets on remote interior design as AI changes sales strategy.
• Van der Laan, J. (2025). AI maakte 8.500 banen overbodig [LinkedIn post]. LinkedIn.
• Visier. (2025). The business case for humans in the AI era.