Marieke Gervers gelooft dat er veel meer potentie zit in mbo-opgeleide vakmensen dan er in het huidige leerstelsel wordt uitgehaald. Om deze potentie beter te benutten, wil ze de leerlijn uitbreiden met hoger onderwijs voor vakmensen. Dit doet ze door vanuit Stichting sQuare met een team van visionaire frontrunners uit het mbo, het hbo en het werkveld samen te werken. Er is echter in het huidige beroepsonderwijs eerst nog bewustwording nodig. Het hbo zal moeten beseffen dat mbo-gediplomeerde vakmensen ander hoger onderwijs nodig hebben dan havisten. En het mbo moet stoppen aan jonge studenten te beloven dat zij als volwaardige vakmensen de arbeidsmarkt opkomen. Marieke ziet het mbo als een middelbare schoolopleiding. Het is daarna niet af, maar het is de basis voor leven lang leren.

Het is een prachtig gesprek dat een absolute must is om terug te luisteren door iedereen die zich bezig houdt met het beroepsonderwijs. Het gesprek bracht mij een inzicht waar ik al lang naar op zoek ben: de link tussen van wat ik het uitvoerende en het innoverende deel noem in het ambidextere organisatie model (zie figuur).

Marieke heeft het in het gesprek over verschillende ordes: in de eerste orde zit de uitvoering, het doen. In de tweede orde de processen en in de derde orde de systeeminnovatie of co-creatie. De grote vraag in veel organisaties is waarom het niet lukt om wendbaar en adaptief te worden. Ik zie nu in dat veel doeners, vaak mbo-ers, de mentale vermogens niet hebben om die stap te kunnen maken. Die hebben ze niet ontwikkeld in het mbo waar ze vooral zijn opgeleid in de dingen goed doen en niet in het reflecteren op de processen waarbij ze zich afvragen of ze wel de goede dingen doen. De mentale vermogens om ook te kunnen reflecteren op processen en daarbij wendbaar, adaptief en proactief te handelen zijn vermogens die je pas leert als je wat ouder bent (vanaf ca 20 jaar).

Marieke neemt de luisteraar in haar betoog mee waarom die mentale vermogens steeds belangrijker worden in het post-industriele tijdperk waarin arbeid steeds meer flexibiliseert. Ze pleit voor niveau 5 onderwijs dat tussen niveau 4 (mbo) en niveau 6 (bachelor) ligt en zich vooral richt op de ontwikkeling van deze mentale vermogens. Niveau 5 is de sleutel voor veel van de uitdagingen van vandaag. Ze ziet dat het beroepsonderwijs wel een belangrijke rol maar niet de aanjager is van leven lang leren dat hiervoor nodig is. In de driehoek van overheid, onderwijs en arbeidsmarkt is er behoefte aan een regisseur/tussenschakel die regisseert en opleidingen of leermodules ontwikkelt waarmee mensen zich blijvend kunnen ontwikkelen.

Interessant is dat de visie van Marieke terugkomt in het wetenschappelijke model FutureWork4all van de Stello Academy. Ik moet eerlijk zeggen dat ik dit model al eerder heb gezien in presentaties van Marc van der Meer, mij er ook al eens in heb verdiept, maar dat ik bovenstaande inzichten nog niet eerder zo helder verwoord heb gezien. Eens met Marieke dus dat het hoog tijd is voor een wat toegankelijkere publicatie van het FutureWork4all-model 😉

Verder lezen:

• Nieuw masterplan op meta-niveau voor vakmensen (Vaktijdschrift Profiel, maart 2020) (pdf)
• Een leven lang ontwikkelen bij zelfstandigen in kleinschalig specialistische beroepen (Stichting kleinschalig Uniek Specialistisch Vakmanschap, augustus 2019) (pdf)
• Presentatie square (nlqf, juni 2019) (pdf)
• Leven lang leren bij Square (WorldSkills Conference, oktober 2018) (pdf)

Meer over het FutureWork4all-model van Stello Academy:

• Een nieuwe publieke opdracht voor het mbo (Vaktijdschrift Profiel, mei 2021) (pdf)
• FutureWork model als verandermotor voor herstel open bestuurscultuur (Stello Academy, mei 2021) (pdf)
• Naar een toekomstgericht wendbaar arbeidssysteem en kwaliteit van onderwijs in twee regeerperiodes (Stello Academy, april 2021) (pdf)