Grenzen aan een leven lang leren

door Marco Derksen op 1 juni 2019

Ondanks de vele inspanningen om een leven lang leren (of leven lang ontwikkelen) te bevorderen neemt deelname aan opleidingen, cursussen en trainingen de laatste jaren niet of nauwelijks toe. De onderliggende redenen blijken divers. Veel werkenden hebben geen duidelijk beeld van de veranderingen op de middellange termijn in hun werk en de betekenis daarvan voor hun eigen competenties. Zij missen hierdoor de urgentie om te blijven leren. Tegelijkertijd ervaart een deel van de werkenden diverse belemmeringen om aan scholing deel te nemen. Dit wordt duidelijk uit het SCP-rapport Grenzen aan een leven lang leren dat vorige week is gepubliceerd.

Nederlanders nemen in vergelijking met burgers uit andere eu-landen relatief veel aan post-initiële scholingsactiviteiten deel. De deelname is redelijk stabiel door de jaren heen. Het zijn vooral werkenden die aan scholingsactiviteiten deelnemen. Werkzoekenden nemen relatief minder deel aan scholing dan werkenden. Niet-werkzoekenden volgen gemiddeld het minst opleidingen, cursussen en trainingen.

Geen gevoelde scholingsurgentie
Werkenden hebben over het algemeen het gevoel dat zij hun huidige taken goed kunnen uitvoeren, en hiervoor geen extra scholing nodig hebben. Slechts weinigen hebben het gevoel dat zij competenties tekort komen voor hun dagelijkse werkzaamheden. Weliswaar meent meer dan de helft van de werkenden dat zich in hun baan bepaalde veranderingen zullen gaan voordoen die het noodzakelijk maken om zich bij te scholen, maar dit leidt slechts bij een deel tot een concrete deelname aan scholingsactiviteiten. Er wordt maar beperkt vooruit gekeken; vaak besluiten werkenden pas om zich verder te scholen wanneer zij concreet uitzicht hebben op ander werk of wanneer zij de overstap naar een andere baan al hebben gemaakt. Zeker in beroepen waarin zich geen al te grote veranderingen voordoen, of waarin deze zich wat meer geleidelijk voltrekken, weten de meeste werkenden zo tijdig in te spelen op de eisen die aan hen gesteld worden.

Ervaren belemmeringen
Dat geldt echter niet voor iedereen. Ongeveer een kwart van de volwassenen wil graag een opleiding, cursus of training volgen, maar ervaart daarbij belemmeringen. De belemmeringen om van scholing af te zien zijn divers. Zo zijn familie- of gezinsverplichtingen de meest voorkomende reden om minder aan scholing deel te nemen. Soms vormt de zorg voor kinderen en gezin een reden om geen scholing te volgen, maar vaker is het reden om van een extra opleiding of cursus af te zien, of om scholing uit te stellen. Daarnaast worden werkverplichtingen, persoonlijke omstandigheden, kosten of gebrek aan ondersteuning vanuit de werkgever ervaren als belemmering.

Bijscholing in plaats van verbreding
Ten slotte maakt het onderzoek duidelijk dat veel scholing vooral betrekking heeft op bijscholing. Daardoor treedt concentratie van een beperkte set bestaande vaardigheden op, in plaats van de benodigde verbreding en verdieping van kennis en vaardigheden.

Mogelijkheden en maatwerk
Het is van groot belang dat de deelname van werkenden aan opleidingen, cursussen en trainingen de komende jaren toeneemt. Een leven lang ontwikkelen vraagt om het faciliteren van tijd en geld voor ontwikkeling en om maatwerk in scholingsvoorzieningen. Door rekening te houden met de diverse verschillen en ervaren belemmeringen kan iedereen de kans krijgen zich te blijven ontwikkelen.

3 reacties

SER Actie-agenda Leven Lang Ontwikkelen:
https://www.ser.nl/nl/thema/scholing-ontwikkeling/leven-lang-ontwikkelen

SER-voorzitter Mariëtte Hamer gaf eerder dit jaar bij de conferentie Nederland Digitaal een paar cijfers ter onderbouwing van de urgentie:
– 65% van de huidige scholieren gaan straks werken in banen die nu nog niet bestaan.
– De 10 meest gewilde banen van 2013 in de VS (denk bijvoorbeeld aan social media managers, app developers en data-scientists) bestonden in 2004 nog niet.
– De huidige scholieren (en studenten) zullen voordat ze 38 zijn 10 tot 14 banen hebben gehad. Waar we dat vroeger beschreven zouden hebben als 12 ambachten en 13 ongelukken, is de toekomstige loopbaan dus heel divers.
– De huidige studenten gaan technologieën gebruiken die nu nog niet bestaan voor problemen waarvan we nu nog niet weten dat het überhaupt problemen zijn.

Bron:
https://www.ser.nl/nl/actueel/toespraken/nederland-digitaal

Beantwoord

Profielfoto
Alice Pereboom op schreef:

Ik heb het rapport niet gelezen, dus wellicht wordt de belemmering die ik nooit hoor toch wel ergens benoemd. Ik doel op de gezonde weerstand die je kunt hebben tegen de richting van de hoofdstromen in economie en maatschappij. Dat je het gevoel kunt hebben dat veel scholing je verder een realiteit intrekt die je niet per se wenselijk acht. Dat je je niet wilt laten aanpraten om de waarden waar je voor staat te moeten loslaten om vervolgens aan te horen hoe erg het is dat bepaalde waarden verloren lijken te zijn gegaan.
Toevallig beluisterde ik zojuist de podcast van het gesprek met Herman Tjeenk Willink op De Correspondent (zie link onderaan mijn reactie). De rol en eigen verantwoordelijkheid van professionals komt daarin ter sprake. Een belangrijk element daarin is alles wat je niet via formele opleidingen leert; dat wat je opdoet aan levens- en werkervaring. Nu is de complexiteit van de huidige samenleving inmiddels zo groot, met globalisering, tegenstrijdige belangen, verdoezelende campagnes en levens veranderende technologische ontwikkelingen etc., dat het serieus moeite, tijd en doorzettingsvermogen kost om er doorheen te leren kijken en een bewuste positie in het grote geheel te kiezen.
Bestaan er inderdaad mensen die dit als belemmering zien voor formele ontwikkeling op andere gebieden?
Wat doet het met het beeld van ‘leven lang ontwikkelen’ als ook die belangrijke vorm van (informele) ontwikkeling meegenomen wordt?
https://decorrespondent.nl/9111/herman-tjeenk-willink-nederland-wordt-geregeerd-door-spreadsheets-zo-winnen-we-onze-democratie-terug/2540502329442-7ad57954?mc_cid=2eaf16441e&mc_eid=f162895b09

Beantwoord

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (1033)
Contact