WRR-verkenning De val van de middenklasse? Het stabiele en kwetsbare midden (pdf) geeft inzicht in de veranderingen in het middensegment van de Nederlandse samenleving sinds de jaren zeventig. Vier aspecten worden in de WRR-verkenning belicht: de ontwikkeling van middeninkomens, van middelbare opleidingen en van middenberoepen, en opvattingen over politiek en maatschappij.
In tegenspraak tot veel verontrustende verhalen over de val en uitholling van de middenklasse is daar in de Nederlandse samenleving geen sprake van aldus de WRR-onderzoekers. Middengroepen weten in meerderheid hun positie te handhaven, maar moeten daarvoor wel harder werken en meer onzekerheid accepteren. Zij hebben vaker twee inkomens nodig, moeten rekening houden met de flexibiliteit en tijdelijkheid van werk, dienen werk en zorgtaken te combineren, en meer zelfredzaamheid aan de dag te leggen om risico’s het hoofd te bieden. Deze werkzaamheden gaan gepaard met toenemende gevoelens van onzekerheid. Ook is er het gevoel dat de overheid te weinig doet voor het midden. Om de kwetsbaarheid van middengroepen te verkleinen en de stabiliteit van de middengroepen te ondersteunen is het van belang dat de overheid zich richt op het verminderen van onzekerheid.
Begin deze maand organiseerde Pakhuis de Zwijger (video) een avond over de WRR-verkenenning met o.a. Godfried Engbersen, Monique Kremer, Maurice Limmen, Bea Cantillon en Hans Stegeman. De avond werd geopend met een presentatie van de verkenning door Godfried Engbersen. Naderhand volgden er vier debatten over de middenklasse. Wat is er aan de hand in de middenklasse? En wat moet er gebeuren? Wat mij betreft had het wel wat meer een echt debat mogen worden.
De WRR-verkenning kreeg de afgelopen weken veel media-aandacht (oa Nieuwsuur) die niet altijd onverdeeld positief was over het onderzoeksrapport. Zo heeft Rutger van den Noort het over een flutrapport. Ook macro-econoom Edin Mujagic schreef op de website van Follow the Money een vernietigend stuk over het rapport. De kern van zijn kritiek verschilt weinig van die van bedrijfskundige Rutger van den Noort, namelijk dat er vanuit een ivoren toren wordt geroepen dat het allemaal wel meevalt met de val van de middenklasse. Een te politiek gekleurd rapport?
Voorlopig zijn we er in ieder geval nog niet over uitgepraat. Zo publiceerde arbeidssocioloog Fabian Dekker deze week zijn boek Het Midden Weg? Opmerkelijk dat de titel van het boek opnieuw een vraag is, blijkbaar zijn we het er nog niet over eens of het midden nu wel of niet in verval is door technologische ontwikkelingen.
De onderzoeken die Dekker en zijn collega’s van de Erasmus Universiteit Rotterdam deden, nuanceren net als de WRR-verkenning het doemdenken over de invloed van technologie en globalisering op de arbeidsmarkt. Bedrijven, politici én werknemers hebben namelijk wel degelijk een keuze. Dekker: “Het is niet: het gebeurt nu eenmaal en we moeten er maar mee omgaan.” In NRC lezen we wat er volgens Dekker moet gebeuren om te voorkomen dat het middensegment van de arbeidsmarkt bezwijkt onder nieuwe technologische ontwikkelingen: meer aandacht van werkgevers voor sociale innovatie, meer nadruk op post-initieel onderwijs en persoonlijke scholingsbudgetten door overheid en uiteraard moeten de werknemers ook zelf het heft in eigen hand nemen.
To be continued
