Zwerm spreeuwen als voorbeeld van een wendbare organisatie

door Marco Derksen op 15 oktober 2015

Vanmiddag was ik aanwezig bij de boeklancering ‘HR & Social Media‘ van Diana Russo en Inge Beckers. Social media is binnen organisaties jarenlang vooral een instrument geweest van marketing & communicatie. Het is hoog tijd dat we inzien dat social media veel meer is dan alleen een marketing & communicatie-instrument en dat HR daarin een grote rol kan en moet spelen. Dit boek geeft daarvoor het inzicht en de praktische handvaten.

Diana Russo haalde in haar slotbetoog vanmiddag een prachtige fenomeen aan uit de natuur waar we als organisaties van kunnen leren: een zwerm spreeuwen als voorbeeld voor een wendbare organisatie. Het fenomeen staat ook in het boek (p. 296) en beschreef ze eerder in haar blog Het geheim van wendbaarheid en is meer dan de moeite waard om nog eens goed te lezen en bestuderen.


We kennen het allemaal wel, de soms meer dan duizenden spreeuwen die op een nazomerse avond net voor zonsondergang een prachtig schouwspel laten zien door als één geheel door de lucht te bewegen. Het is vooral fascinerend om te zien hoe snel en wendbaar deze vogels zijn. En hoe zij het voor elkaar krijgen om één geheel te vormen terwijl zij toch met zovelen zijn. Onderzoekers vonden een drietal grondregels voor dit fenomeen. Diana Russo vraagt zich af of deze regels ook voor organisaties gelden? In een tijdperk waar piramidestructuren, hiërarchisch leiderschap en top-down communicatie niet meer lijken te voldoen kunnen wij wellicht iets leren van spreeuwen.

De drie grondregels van een zwerm:

  1. Vlieg met dezelfde snelheid
    Iedere spreeuw binnen de zwerm vliegt met dezelfde snelheid. Dus niet noodzakelijkerwijs allemaal in dezelfde richting, maar wel allemaal even hard.

  2. Sta constant in verbinding met elkaar
    Iedere spreeuw zorgt ervoor dat hij in lijn vliegt met de zeven dichtstbijzijnde spreeuwen. Zodoende ontstaat er een hecht netwerk waarbinnen informatie razendsnel en met minimaal signaalverlies wordt doorgegeven.

  3. Ontwijk mogelijk gevaar onmiddellijk
    Zodra er gevaar of een verandering in de omgeving wordt waargenomen, reageren de spreeuwen onmiddellijk hierop door van richting te veranderen.

Deze gelijke vliegsnelheid, razendsnelle en zorgvuldige overdracht van informatie en alertheid op de omgeving, maakt dat de zwerm speeuwen als geheel snel kan reageren en naar het lijkt gelijktijdig wendt bij dreiging of verandering. Daarbij lijkt er geen zichtbare leider of centrale regie aan te pas te komen. Wat kunnen organisaties hier van leren? Hoe zorgen we er voor dat medewerkers met dezelfde snelheid vliegen? Hoe zorgen we voor effectieve en efficienten communicatie binnen een organisatie? En hoe kunnen we als organisatie snel reageren op veranderingen in de markt? En vooral ook, welke rol kan sociale media daarin spelen?

Foto: Plein te Cork waar de bewoners kijken naar de duizenden spreeuwen in de lucht, 1621, Jan Luyken, Pieter van der Aa (I), 1698

Video: Fragment uit de BBC-documentaire: The Code

10 reacties

Beantwoord

Profielfoto
Harro op schreef:

Boeiende vergelijking. Ik vind deze vergelijking misschien nog wel mooier dan die van de olietanker en de speedboten.
Ik denk zelfs dat de zwerm-vergelijking nog wel op meer vlakken opgaat. Hoewel de stelling van de snelheid (ze vliegen allemaal even hard) volgens mij niet juist is (in een bocht moeten de buitenste spreeuwen sneller vliegen dan de binnenste) gaat dit punt wel op. Afwisselend moet je in een organisatie soms iets harder of minder hard werken dan collega’s. Maar allemaal in dezelfde cadans en met hetzelfde doel.
En misschien erg cru, maar vogels die het niet aankunnen komen aan de rand van de zwerm terecht en zijn het eerste de prooi voor roofdieren. Ook dat zou voor organisaties zo maar eens op kunnen gaan…

Beantwoord

@Harro dank voor je reactie. Ik ben zelf ook nog op zoek gegaan naar de bewijsvoering van de drie grondregels. De tweede dat iedere spreeuw ervoor zorgt dat hij in lijn vliegt met de zeven dichtstbijzijnde spreeuwen heb ik inmiddels een bron van. Vwb de andere twee moet ik het voorlopig doen met de blog van Diana (en anderen die dezelfde drie grondregels noemen). Ik blijf zoeken!

Maar eens, de vergelijking met organisaties is prachtig. Weet niet of je het boek De kracht van de zwerm van Jaap van Ginneken kent? Absolute aanrader, staan nog veel meer vergelijkingen in met de natuur!

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (965)
Contact