Overheid, politie en brandweer gaan bij crises nog altijd onwennig om met sociale media, zoals Twitter, Facebook en WhatsApp. Dat blijkt uit het gisteren verschenen boek Lessen uit crises en mini-crises 2013 van Menno van Duin en Vina Wijkhuijs, onderzoekers verbonden aan het lectoraat crisisbeheersing van de Politieacademie en het Instituut Fysieke Veiligheid.
Groot was de spontane hulp na de vermissing van de broertjes Ruben en Julian; vergelijkbaar was de respons van ‘058helpt’ na de brand in Leeuwarden. In 2013 werden zoektochten georganiseerd om de vermiste broertjes te vinden en werd huisraad ingezameld voor diegenen van wie de woning bij de brand verloren was gegaan. Hulp ten tijde van rampen en crises is van alle tijden; sociale media blijken daarbij een hulpmiddel, maar zijn soms ook stoorzender. ‘Gedoe’ rond de eigenlijke crisis, mede door de impact van sociale media en burgerhulp, vraagt vooral groot vermogen tot improviseren van de betrokken professionals.
In het boek ‘Lessen uit crises en mini-crises 2013’ blikken professionals uit verschillende geledingen terug op achttien bijzondere gebeurtenissen van het afgelopen jaar. Daaronder zijn bekende casus als de vermissing van Ruben en Julian, de brand in Leeuwarden, de dreiging van een school shooting in Leiden en de examenfraude op de Ibn Ghaldoun. Maar ook een aantal ‘gekke’ casus, zoals de duizend bommen en granaten in Den Helder en de huisarts uit Tuitjenhorn passeert de revue. Bij vrijwel elk van deze gebeurtenissen speelden sociale media – soms ten positieve, maar soms ook in negatieve zin – een rol. Vanwege berichten op sociale media ontstond een heksenjacht op ‘de kopschoppers’ van Eindhoven, werden bestuursleden van de pedoseksuelenvereniging Martijn belaagd, en werd in Leiden rekening gehouden met een schietincident. Tegelijkertijd zou de chaos bij de najaarsstorm zonder sociale media groter zijn geweest.
Improviseren
De auteurs concluderen dat bij veel casus zich ontwikkelingen voordoen, onder andere onder invloed van sociale media, waardoor bestuurlijke en operationele zaken anders verlopen dan verwacht. Dit maakt, hoewel een zekere voorbereiding natuurlijk ook nodig is, vooral het vermogen tot improvisatie cruciaal voor crisisbeheersing. Auteur en lector Crisisbeheersing Menno van Duin: “Het gedoe rondom de gebeurtenissen neemt almaar toe. Zeker ook door de impact van sociale media. Vroeger deed je als hulpdienst gewoon je stinkende best, en dat doen ze nog steeds. Maar tegelijkertijd voltrekken zich allerlei processen waar men geen invloed op heeft. De noodzaak tot flexibiliteit en nuchterheid is daarom misschien wel de belangrijkste les om te trekken. Geen calamiteit of mini-crisis verloopt conform een vooraf uitgewerkt scenario.”
Terugblikken
De terugblik op crises uit 2013 biedt inzicht in de bestuurlijke en operationele dilemma’s van de situaties afzonderlijk en daarmee lessen voor de crisisbeheersing. Het geeft ook aan wat verschillende gemeenschappen in 2013 zoal bezighield en hoe bestuurders en hulpdiensten hiermee omgingen. De publicatie, een vervolg op de editie van 2012, is een initiatief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en de Politieacademie. Het eerste exemplaar wordt op 7 oktober aangeboden aan Henri Lenferink, burgemeester van Leiden.
Uitgave
Lessen uit crises en mini-crises 2013 is uitgebracht onder redactie van Menno van Duin (lector Crisisbeheersing bij het IFV en de Politieacademie en bijzonder lector Regie van Veiligheid aan de Hogeschool Utrecht i.s.m. de VRU) en Vina Wijkhuijs (senior onderzoeker bij het lectoraat Crisisbeheersing van het IFV en de Politieacademie). In de publicatie worden achttien casus uit 2013 beschreven en geanalyseerd. Op politieacademie.nl vind je vanaf vandaag elke dag een nieuwe casus. De volgende casus staan al online:
Bron: politieacademie.nl
