Deze week wees Shannon Spruit me op Tulipa, een open rekenmodel dat de energietransitie zou kunnen versnellen. Het Europese energiesysteem verandert razendsnel. Waar vroeger een paar grote producenten stroom leverden aan voorspelbare afnemers, is nu een complex netwerk ontstaan van zonne- en windparken, batterijen, waterstof, internationale verbindingen en wisselende vraag. Dat maakt investeringen in infrastructuur en productie ingewikkelder dan ooit. Beleidsmakers moeten tientallen jaren vooruitkijken, terwijl de toekomst steeds onzekerder wordt.
Bestaande rekenmodellen bieden houvast, maar lopen tegen hun grenzen aan. Ze rekenen traag, kijken te kort vooruit en houden weinig rekening met de samenhang tussen elektriciteit, warmte, transport en industrie. Daarom ontwikkelen Mathijs de Weerdt (TU Delft) en German Morales-España (TNO) samen een nieuw open model met als doel sneller en beter inzicht krijgen in de langetermijngevolgen van keuzes in het energiesysteem.
Een nieuw soort rekenmodel
Tulipa is open-source en gebouwd in de programmeertaal Julia. Met wiskunde, optimalisatietechnieken en kunstmatige intelligentie (AI) rekent het model door hoe het Europese energiesysteem zich ontwikkelt. Het laat zien hoe beslissingen van vandaag doorwerken in de komende vijftig jaar. Bijvoorbeeld wat de bouw van een kerncentrale betekent voor de energiemix, het net en de kosten tot 2075. Het model zoekt steeds naar de meest efficiënte en duurzame energiemix. Daarbij telt alles mee: investeringen, operationele kosten, emissies en beleidsdoelen. Om niet te verdrinken in data gebruikt Tulipa een slimme aanpak: het groepeert vergelijkbare weken, zodat het decennia kan doorrekenen zonder snelheid of detail te verliezen.
Wat Tulipa oplevert
Met Tulipa kunnen overheden, netbeheerders en onderzoekers scenario’s verkennen en onderbouwen. Het model laat zien hoe investeringen zich over tijd ontwikkelen, welke energievormen dominant worden en welke risico’s ontstaan door tekorten, overschotten of overbelasting. Berekeningen die voorheen dagen duurden, zijn nu in enkele uren klaar.
Tulipa maakt de energietransitie niet voorspelbaar, maar wél bespreekbaar. Het biedt een gedeelde basis voor gesprek tussen beleidsmakers, technici en burgers. De echte waarde zit niet in de uitkomst, maar in het gezamenlijke proces van begrijpen en afwegen.
Voor bestuurders betekent dit een nieuwe manier van werken: leren omgaan met open data, onzekerheid en verschillende perspectieven. Tulipa biedt daarvoor de digitale infrastructuur, maar de belangrijkste vernieuwing zit misschien wel in hoe we ermee leren denken en handelen.
Op 4 november organiseren Mathijs de Weerdt en Germán Morales-España een Tech for Impact Talk over Tulipa. In een uur nemen ze je mee in de werking, de toepassingen en de toekomst van dit bijzondere rekenmodel. Aanmelden voor deze online sessie kan via Tech for Impact.
