In een recente podcast ‘Uit de School’ van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) spreekt Christiaan van der Kaaij hierover met Ger Baron (Chief Technology Officer bij de gemeente Amsterdam) en Valerie Frissen (directeur SIDN-fonds en hoogleraar Digitale Technologie en Sociale Verandering aan de Universiteit Leiden). De podcast is te luisteren via Apple en Spotify.

De podcast is opgenomen naar aanleiding van het essay ‘Afwachten en anticiperen‘, een essay dat Valerie Frissen en collega’s namens de NSOB schreef in opdracht van de gemeente Amsterdam.

Voor wie geen tijd heeft om de podcast te luisteren, in het gesprek komen een aantal voorbeelden voorbij die goed laten zien hoe de fysieke en digitale werelden op elkaar ingrijpen:

• Deelplatformen: Diensten zoals Airbnb, Uber, en deelfiets- of scootersystemen laten zien hoe digitale platforms de manier waarop we wonen, reizen en navigeren in de fysieke wereld veranderen. Deze platforms faciliteren toegang tot fysieke middelen via digitale interfaces.
• Flitsbezorging: De opkomst van online winkelen en flitsbezorgdiensten zoals Gorillas of Flink heeft de logistiek van goederenvervoer en de verwachtingen rond leveringstijden getransformeerd. Dit heeft geleid tot meer verkeer van bezorgvoertuigen in stedelijke gebieden en verandert de inrichting van de stedelijke logistiek.
• Augmented Reality (AR): Games zoals Pokémon Go gebruiken AR om digitale objecten in de fysieke wereld te plaatsen, wat invloed heeft op hoe mensen zich door steden bewegen en met hun omgeving omgaan. Dit kan leiden tot zowel positieve als negatieve interacties met de fysieke omgeving.
• Verkeers- en navigatie-apps: Apps als Google Maps en Waze verzamelen en analyseren real-time verkeersgegevens om bestuurders de snelste routes te bieden. Dit kan leiden tot veranderingen in verkeersstromen en beïnvloedt hoe steden verkeersmanagement en infrastructuurplanning benaderen.
• Social media trends: Trends of hypes op social media kunnen een directe invloed op de fysieke ruimte zoals lange rijen voor een winkel die viraal is gegaan op TikTok.

De vraag is vervolgens welke rol de (lokale) overheid kan of moeten spelen in de digitale ruimte. Ger Baron noemt een aantal voorbeelden:

• Digitale inclusie: Zorgen voor toegankelijkheid en gelijkheid in de toegang tot digitale diensten. Dit betekent dat de lokale overheid ervoor moet zorgen dat alle burgers, ongeacht hun achtergrond of economische situatie, kunnen profiteren van de voordelen van digitalisering.
• Marktmeester: De overheid dient als marktmeester om een gezonde competitieve markt te behouden, waarbij wordt voorkomen dat enkele grote spelers de markt domineren. Dit betekent ook het stimuleren van lokale initiatieven en coöperatieven die kunnen bijdragen aan de economische en sociale welvaart.
• Regelgeving en handhaving: De overheid speelt een cruciale rol in het creëren van een regelgevend kader dat zowel innovatie stimuleert als de belangen van de gemeenschap beschermt. Dit omvat het handhaven van regels rond het gebruik van de openbare ruimte, het waarborgen van veiligheid en privacy, en het voorkomen van monopolistische praktijken die de markt kunnen schaden.
• Transparantie en verantwoording: Door het bevorderen van transparantie, met name in het gebruik van algoritmes en data, kan de lokale overheid vertrouwen opbouwen bij de burgers. Dit omvat het ontwikkelen van richtlijnen en registers voor het gebruik van AI en algoritmes door zowel de overheid zelf als door externe partijen.

Meer in het algemeen is het essentieel dat de lokale overheid de bescherming van publieke waarden vooropstelt in het beleid rond digitale transformatie. Dit houdt in dat er aandacht moet zijn voor ethische overwegingen, sociale cohesie, en het welzijn van alle burgers.

Interessante podcast, en net lang genoeg om te luisteren in de trein van Utrecht naar Den Haag 😉