De 42 beste SF-films over kunstmatige intelligentie

door Marco Derksen op 15 oktober 2023

Sciencefictionfilms, vaak aangeduid als SF-films, zijn een subgenre van de filmindustrie dat zich focust op het verkennen van futuristische concepten, technologieën en mogelijkheden. Deze films fungeren vaak als een lens waardoor we naar onze eigen wereld kunnen kijken, en bieden een platform om te speculeren over de toekomst. Ze spelen een belangrijke rol in maatschappelijke ontwikkelingen door de verbeelding te prikkelen en het publiek aan te zetten tot denken over zowel de positieve als negatieve implicaties van wetenschap en technologie. Daarnaast brengen ze vaak ethische en morele dilemma’s aan de orde die relevant zijn voor de maatschappij als geheel.

Image created by Midjourney (Prompt by Marco Derksen)

De impact van SF-films strekt zich uit van technologische inspiratie tot het aansporen van maatschappelijke discussies. Bijvoorbeeld, de ‘communicators’ uit de originele Star Trek-serie inspireerden de ontwikkeling van mobiele telefoons, terwijl de film ‘Minority Report’ met zijn futuristische interface-technologie een invloed had op de ontwikkeling van touch- en bewegingssensortechnologieën. Op sociaal en politiek vlak hielpen films als ‘Soilent Green’ en ‘Metropolis’ bij het verhogen van het bewustzijn over milieukwesties en sociale ongelijkheid. Ethiek en publieke discussie zijn eveneens beïnvloed door werken zoals ‘Jurassic Park’, die vraagtekens plaatste bij de ethiek van genetische manipulatie, en ‘Gattaca’, die het publiek liet nadenken over de mogelijke gevaren van genetische selectie.

Naast entertainment, kunnen SF-films ons ook helpen om kritische vragen te stellen over de wereld waarin we leven en de richting waarin we bewegen.

Vanuit dat perspectief is het ook interessant om te kijken hoe SF-films een rol kunnen spelen in hoe we naar de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) kijken. SF-films dienen daarbij als een soort laboratorium voor het verkennen van menselijke angsten, verwachtingen en ethische vraagstukken rondom deze technologie. Deze films stellen ons in staat om verschillende scenario’s te verkennen, van utopische visies waarin AI de mensheid helpt om grotere wetenschappelijke en sociale problemen op te lossen, tot dystopische werelden waarin AI een bedreiging vormt voor het menselijk bestaan.

Films als “Ex Machina” en “A.I. Artificial Intelligence” stellen bijvoorbeeld ethische vragen over de verantwoordelijkheden die we hebben ten opzichte van bewuste machines. Ze dwingen ons na te denken over wat het betekent om ‘intelligent’ of zelfs ‘bewust’ te zijn en onderzoeken de mogelijke gevolgen van het creëren van machines die deze kenmerken kunnen hebben. “The Terminator”-reeks, daarentegen, illustreert de potentiële gevaren van ongecontroleerde AI-ontwikkeling en wijst op de noodzaak van ethische overwegingen en veiligheidsmaatregelen.

Films zoals “Her” verkennen de emotionele en psychologische implicaties van geavanceerde AI en hun integratie in het dagelijks leven. Ze roepen vragen op over de aard van relaties, menselijkheid en wat het betekent om emotioneel verbonden te zijn. Andere films, zoals “The Matrix”, gaan nog een stap verder en stellen diepgaande filosofische vragen over de aard van de werkelijkheid in het licht van geavanceerde, soms bedrieglijke, AI-systemen.

Door deze uiteenlopende verhalen en scenario’s worden we als kijker aangemoedigd om complexe vragen te stellen over de rol van AI in de samenleving, de ethiek van machine-learning en de mogelijke toekomstige samenwerking of confrontatie tussen mens en machine.

Op basis van verschillende bronnen (en met dank aan de vele reacties op een eerder LinkedIn-bericht), heb ik een overzicht gemaakt van de beste SF-films die in meer of mindere mate het thema AI behandelen. Op een paar films na, heb ik al deze SF-films ook zelf gezien. Mijn absolute favoriete SF-films zijn die van regisseur Christopher Nolan en dan met name “Interstellar”. Nolan staat bekend om zijn complexe, gelaagde verhaallijnen maar ook de visuele effecten, de muziek en vaak erg goede acteurs in zijn films maken het voor mij uitzonderlijke SF-films.

Het doel was een top-25 SF-films over AI te maken, het zijn er uiteindelijk 42 geworden. Om te komen tot een meer objectieve lijst van SF-films, heb ik op basis van de scores van IMDb (Internet Movie Database) een overzicht gemaakt en zijn alleen films met minimaal een score van 6/10 meegenomen.

In de bijlage van ruim 50-pagina’s (pdf) vind je een korte beschrijving van de SF-films gebaseerd op recensies en eigen inzichten, een link naar de film-trailer en een link naar de IMDb-pagina.

De top-25+ SF-films over AI (pdf):

Rang Titel Regisseur Jaar Land IMDb Score Thema’s
1 Inception Christopher Nolan 2010 USA 8.8 Dromen, realiteit, bewustzijn
2 The Matrix Lana en Lilly Wachowski 1999 USA/Australië 8.7 Virtual reality, AI, identiteit
3 Interstellar Christopher Nolan 2014 USA/UK 8.7 Ruimte-tijd, AI, familie
4 WALL-E Andrew Stanton 2008 USA 8.4 AI, ecologie, liefde
5 Star Trek Gene Roddenberry 1966 USA 8.4 Ruimteverkenning, AI, menselijkheid
6 2001: A Space Odyssey Stanley Kubrick 1968 USA/UK 8.3 Ruimteverkenning, AI, evolutie
7 Metropolis Fritz Lang 1927 Duitsland 8.3 Industrialisatie, AI, sociale klasse
8 Blade Runner Ridley Scott 1982 USA/UK 8.1 AI, identiteit, ethiek
9 The Terminator James Cameron 1984 USA 8.1 AI, tijdreizen, apocalyps
10 The Iron Giant Brad Bird 1999 USA 8.1 AI, vriendschap, oorlog
11 Her Spike Jonze 2013 USA 8.0 AI, liefde, eenzaamheid
12 Solaris Andrei Tarkovsky 1972 Sovjet-Unie 8.0 Ruimteverkenning, bewustzijn, AI
13 Ghost in the Shell Mamoru Oshii 1995 Japan 7.9 Cybernetica, AI, identiteit
14 Arrival Denis Villeneuve 2016 USA 7.9 Taal, tijd, AI
15 Avatar James Cameron 2009 USA 7.9 Kolonialisme, AI, natuur
16 Moon Duncan Jones 2009 UK 7.8 Isolatie, AI, identiteit
17 Gattaca Andrew Niccol 1997 USA 7.7 Genetica, identiteit, AI
18 Ex Machina Alex Garland 2014 UK 7.7 AI, ethiek, manipulatie
19 The Fifth Element Luc Besson 1997 Frankrijk 7.6 Toekomst, AI, liefde
20 Minority Report Steven Spielberg 2002 USA 7.6 Toekomstvisie, AI, ethiek
21 Close Encounters of the Third Kind Steven Spielberg 1977 USA 7.6 Ruimteverkenning, AI, menselijkheid
22 Robocop Paul Verhoeven 1987 VS 7.6 Cyborg politieagent
23 Upgrade Leigh Whannell 2018 Australië 7.5 AI, wraak, controle
24 War for the Planet of the Apes Matt Reeves 2017 USA/Canada 7.4 Oorlog, AI, menselijkheid
25 Ready Player One Steven Spielberg 2018 USA 7.4 Virtual reality, AI, identiteit
26 Frankenstein James Whale 1931 USA 7.3 Creatie, AI, ethiek
27 A.I. Artificial Intelligence Steven Spielberg 2001 USA 7.2 AI, liefde, ethiek
28 Ich bin dein Mensch Maria Schrader 2021 Duitsland 7.1 AI, liefde, ethiek
29 I, Robot Alex Proyas 2004 USA/Duitsland 7.1 AI, ethiek, identiteit
30 Oblivion Joseph Kosinski 2013 VS 7.0 Drones en AI-controlecentrum
31 Bicentennial Man Chris Columbus 1999 VS 6.9 Robot wil mens worden
32 Chappie Neill Blomkamp 2015 USA/S. Afrika 6.8 AI, identiteit, opvoeding
33 The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy Garth Jennings 2005 UK/USA 6.7 Ruimteverkenning, AI, absurditeit
34 I am mother Grant Sputore 2019 Australië 6.7 Robot voedt menselijk kind op
35 Westworld Michael Crichton 1973 USA 6.9 AI, pretpark, ethiek
36 Logan’s Run Michael Anderson 1976 VS 6.8 Computer die de samenleving controleert
37 Short Circuit John Badham 1986 VS 6.6 Vriendelijke robot met bewustzijn
38 Archive Gavin Rothery 2020 UK/Hongarije/VS 6.4 Man bouwt replica van zijn overleden vrouw
39 Marjorie Prime Michael Almereyda 2017 USA 6.3 AI, geheugen, familie
40 Transcendence Wally Pfister 2014 UK/China/USA 6.2 AI, ethiek, bewustzijn
41 D.A.R.Y.L. Simon Wincer 1985 VS/UK 6.2 Jongen met op AI-gebaseerd brein
42 Autómata Gabe Ibáñez 2014 Bulgarije/VS 6.0 Robots ontwikkelen zelfbewustzijn

Veel plezier met de lijst (pdf) en ik hoor graag als je SF-films mist die het thema AI behandelen en absoluut thuis horen in deze lijst!

10 reacties

Beantwoord

Leuke lijst, maar de volgorde klopt niet in mijn ogen. Een AI gegenereerde afbeelding kan geen kopierechten bevatten trouwens. 😉 Dit is mijn top 3:

1. Transcendence
2. The Matrix
3. Tron: Legacy (staat niet in jouw lijst)

Beantwoord

Het is de volgorde op basis van IMDb-scores; ik zou zelf Interstellar op 1 zetten!

En je hebt helemaal gelijk vwb de copyrights van AI-gegeneerde afbeeldingen! 😉

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Profielfoto
Jos van Eijndhoven op schreef:

Mooie lijst. Mijn persoonlijke voorkeur is Ex Machina omdat deze film op indringende en dramatische wijze duidelijk maakt wat de Turing test is en waarom deze belangrijk is. Iets dat in het huidige tijdsgewricht eigenlijk geen aandacht krijgt.

Beantwoord

Beantwoord

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (1028)
Contact