Sciencefictionfilms, vaak aangeduid als SF-films, zijn een subgenre van de filmindustrie dat zich focust op het verkennen van futuristische concepten, technologieën en mogelijkheden. Deze films fungeren vaak als een lens waardoor we naar onze eigen wereld kunnen kijken, en bieden een platform om te speculeren over de toekomst. Ze spelen een belangrijke rol in maatschappelijke ontwikkelingen door de verbeelding te prikkelen en het publiek aan te zetten tot denken over zowel de positieve als negatieve implicaties van wetenschap en technologie. Daarnaast brengen ze vaak ethische en morele dilemma’s aan de orde die relevant zijn voor de maatschappij als geheel.
De impact van SF-films strekt zich uit van technologische inspiratie tot het aansporen van maatschappelijke discussies. Bijvoorbeeld, de ‘communicators’ uit de originele Star Trek-serie inspireerden de ontwikkeling van mobiele telefoons, terwijl de film ‘Minority Report’ met zijn futuristische interface-technologie een invloed had op de ontwikkeling van touch- en bewegingssensortechnologieën. Op sociaal en politiek vlak hielpen films als ‘Soilent Green’ en ‘Metropolis’ bij het verhogen van het bewustzijn over milieukwesties en sociale ongelijkheid. Ethiek en publieke discussie zijn eveneens beïnvloed door werken zoals ‘Jurassic Park’, die vraagtekens plaatste bij de ethiek van genetische manipulatie, en ‘Gattaca’, die het publiek liet nadenken over de mogelijke gevaren van genetische selectie.
Naast entertainment, kunnen SF-films ons ook helpen om kritische vragen te stellen over de wereld waarin we leven en de richting waarin we bewegen.
Vanuit dat perspectief is het ook interessant om te kijken hoe SF-films een rol kunnen spelen in hoe we naar de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) kijken. SF-films dienen daarbij als een soort laboratorium voor het verkennen van menselijke angsten, verwachtingen en ethische vraagstukken rondom deze technologie. Deze films stellen ons in staat om verschillende scenario’s te verkennen, van utopische visies waarin AI de mensheid helpt om grotere wetenschappelijke en sociale problemen op te lossen, tot dystopische werelden waarin AI een bedreiging vormt voor het menselijk bestaan.
Films als “Ex Machina” en “A.I. Artificial Intelligence” stellen bijvoorbeeld ethische vragen over de verantwoordelijkheden die we hebben ten opzichte van bewuste machines. Ze dwingen ons na te denken over wat het betekent om ‘intelligent’ of zelfs ‘bewust’ te zijn en onderzoeken de mogelijke gevolgen van het creëren van machines die deze kenmerken kunnen hebben. “The Terminator”-reeks, daarentegen, illustreert de potentiële gevaren van ongecontroleerde AI-ontwikkeling en wijst op de noodzaak van ethische overwegingen en veiligheidsmaatregelen.
Films zoals “Her” verkennen de emotionele en psychologische implicaties van geavanceerde AI en hun integratie in het dagelijks leven. Ze roepen vragen op over de aard van relaties, menselijkheid en wat het betekent om emotioneel verbonden te zijn. Andere films, zoals “The Matrix”, gaan nog een stap verder en stellen diepgaande filosofische vragen over de aard van de werkelijkheid in het licht van geavanceerde, soms bedrieglijke, AI-systemen.
Door deze uiteenlopende verhalen en scenario’s worden we als kijker aangemoedigd om complexe vragen te stellen over de rol van AI in de samenleving, de ethiek van machine-learning en de mogelijke toekomstige samenwerking of confrontatie tussen mens en machine.
Op basis van verschillende bronnen (en met dank aan de vele reacties op een eerder LinkedIn-bericht), heb ik een overzicht gemaakt van de beste SF-films die in meer of mindere mate het thema AI behandelen. Op een paar films na, heb ik al deze SF-films ook zelf gezien. Mijn absolute favoriete SF-films zijn die van regisseur Christopher Nolan en dan met name “Interstellar”. Nolan staat bekend om zijn complexe, gelaagde verhaallijnen maar ook de visuele effecten, de muziek en vaak erg goede acteurs in zijn films maken het voor mij uitzonderlijke SF-films.
Het doel was een top-25 SF-films over AI te maken, het zijn er uiteindelijk 42 geworden. Om te komen tot een meer objectieve lijst van SF-films, heb ik op basis van de scores van IMDb (Internet Movie Database) een overzicht gemaakt en zijn alleen films met minimaal een score van 6/10 meegenomen.
In de bijlage van ruim 50-pagina’s (pdf) vind je een korte beschrijving van de SF-films gebaseerd op recensies en eigen inzichten, een link naar de film-trailer en een link naar de IMDb-pagina.
De top-25+ SF-films over AI (pdf):
Rang | Titel | Regisseur | Jaar | Land | IMDb Score | Thema’s |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Inception | Christopher Nolan | 2010 | USA | 8.8 | Dromen, realiteit, bewustzijn |
2 | The Matrix | Lana en Lilly Wachowski | 1999 | USA/Australië | 8.7 | Virtual reality, AI, identiteit |
3 | Interstellar | Christopher Nolan | 2014 | USA/UK | 8.7 | Ruimte-tijd, AI, familie |
4 | WALL-E | Andrew Stanton | 2008 | USA | 8.4 | AI, ecologie, liefde |
5 | Star Trek | Gene Roddenberry | 1966 | USA | 8.4 | Ruimteverkenning, AI, menselijkheid |
6 | 2001: A Space Odyssey | Stanley Kubrick | 1968 | USA/UK | 8.3 | Ruimteverkenning, AI, evolutie |
7 | Metropolis | Fritz Lang | 1927 | Duitsland | 8.3 | Industrialisatie, AI, sociale klasse |
8 | Blade Runner | Ridley Scott | 1982 | USA/UK | 8.1 | AI, identiteit, ethiek |
9 | The Terminator | James Cameron | 1984 | USA | 8.1 | AI, tijdreizen, apocalyps |
10 | The Iron Giant | Brad Bird | 1999 | USA | 8.1 | AI, vriendschap, oorlog |
11 | Her | Spike Jonze | 2013 | USA | 8.0 | AI, liefde, eenzaamheid |
12 | Solaris | Andrei Tarkovsky | 1972 | Sovjet-Unie | 8.0 | Ruimteverkenning, bewustzijn, AI |
13 | Ghost in the Shell | Mamoru Oshii | 1995 | Japan | 7.9 | Cybernetica, AI, identiteit |
14 | Arrival | Denis Villeneuve | 2016 | USA | 7.9 | Taal, tijd, AI |
15 | Avatar | James Cameron | 2009 | USA | 7.9 | Kolonialisme, AI, natuur |
16 | Moon | Duncan Jones | 2009 | UK | 7.8 | Isolatie, AI, identiteit |
17 | Gattaca | Andrew Niccol | 1997 | USA | 7.7 | Genetica, identiteit, AI |
18 | Ex Machina | Alex Garland | 2014 | UK | 7.7 | AI, ethiek, manipulatie |
19 | The Fifth Element | Luc Besson | 1997 | Frankrijk | 7.6 | Toekomst, AI, liefde |
20 | Minority Report | Steven Spielberg | 2002 | USA | 7.6 | Toekomstvisie, AI, ethiek |
21 | Close Encounters of the Third Kind | Steven Spielberg | 1977 | USA | 7.6 | Ruimteverkenning, AI, menselijkheid |
22 | Robocop | Paul Verhoeven | 1987 | VS | 7.6 | Cyborg politieagent |
23 | Upgrade | Leigh Whannell | 2018 | Australië | 7.5 | AI, wraak, controle |
24 | War for the Planet of the Apes | Matt Reeves | 2017 | USA/Canada | 7.4 | Oorlog, AI, menselijkheid |
25 | Ready Player One | Steven Spielberg | 2018 | USA | 7.4 | Virtual reality, AI, identiteit |
26 | Frankenstein | James Whale | 1931 | USA | 7.3 | Creatie, AI, ethiek |
27 | A.I. Artificial Intelligence | Steven Spielberg | 2001 | USA | 7.2 | AI, liefde, ethiek |
28 | Ich bin dein Mensch | Maria Schrader | 2021 | Duitsland | 7.1 | AI, liefde, ethiek |
29 | I, Robot | Alex Proyas | 2004 | USA/Duitsland | 7.1 | AI, ethiek, identiteit |
30 | Oblivion | Joseph Kosinski | 2013 | VS | 7.0 | Drones en AI-controlecentrum |
31 | Bicentennial Man | Chris Columbus | 1999 | VS | 6.9 | Robot wil mens worden |
32 | Chappie | Neill Blomkamp | 2015 | USA/S. Afrika | 6.8 | AI, identiteit, opvoeding |
33 | The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy | Garth Jennings | 2005 | UK/USA | 6.7 | Ruimteverkenning, AI, absurditeit |
34 | I am mother | Grant Sputore | 2019 | Australië | 6.7 | Robot voedt menselijk kind op |
35 | Westworld | Michael Crichton | 1973 | USA | 6.9 | AI, pretpark, ethiek |
36 | Logan’s Run | Michael Anderson | 1976 | VS | 6.8 | Computer die de samenleving controleert |
37 | Short Circuit | John Badham | 1986 | VS | 6.6 | Vriendelijke robot met bewustzijn |
38 | Archive | Gavin Rothery | 2020 | UK/Hongarije/VS | 6.4 | Man bouwt replica van zijn overleden vrouw |
39 | Marjorie Prime | Michael Almereyda | 2017 | USA | 6.3 | AI, geheugen, familie |
40 | Transcendence | Wally Pfister | 2014 | UK/China/USA | 6.2 | AI, ethiek, bewustzijn |
41 | D.A.R.Y.L. | Simon Wincer | 1985 | VS/UK | 6.2 | Jongen met op AI-gebaseerd brein |
42 | Autómata | Gabe Ibáñez | 2014 | Bulgarije/VS | 6.0 | Robots ontwikkelen zelfbewustzijn |
Veel plezier met de lijst (pdf) en ik hoor graag als je SF-films mist die het thema AI behandelen en absoluut thuis horen in deze lijst!
10 reacties
Zie voor eerste reacties mijn bericht op LinkedIn:
https://www.linkedin.com/posts/mderksen_film-sciencefiction-sf-activity-7119240921589641216-AvlW
Frits Overtoom was de eerste die doorhad dat het aantal van 42 (films) niet toevallig is gekozen. 42 is namelijk het antwoord op de ultieme vraag over het leven en het universum in het boek en de film The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy van Douglas Adams. Het antwoord op alles dus 😉
Leuke lijst, maar de volgorde klopt niet in mijn ogen. Een AI gegenereerde afbeelding kan geen kopierechten bevatten trouwens. 😉 Dit is mijn top 3:
1. Transcendence
2. The Matrix
3. Tron: Legacy (staat niet in jouw lijst)
Het is de volgorde op basis van IMDb-scores; ik zou zelf Interstellar op 1 zetten!
En je hebt helemaal gelijk vwb de copyrights van AI-gegeneerde afbeeldingen! 😉
Leuk, de Volkskrant heeft mijn overzicht van SF-films over AI opgenomen op haar AI-blog: https://www.volkskrant.nl/tech/ai-blog-ook-muziekbranche-neemt-handschoen-op-tegen-ai-industrie~bf533c99/
top!
Mooie lijst. Mijn persoonlijke voorkeur is Ex Machina omdat deze film op indringende en dramatische wijze duidelijk maakt wat de Turing test is en waarom deze belangrijk is. Iets dat in het huidige tijdsgewricht eigenlijk geen aandacht krijgt.
Deze 15 films over kunstmatige intelligentie zijn het kijken waard:
https://www.nrc.nl/index/slim-leven/deze-15-films-over-kunstmatige-intelligentie-zijn-het-kijken-waard-a4182187
After Yang
https://www.imdb.com/title/tt8633464/
The Creator
https://www.imdb.com/title/tt11858890/
Jung E
https://www.imdb.com/title/tt22352848/
Netflix:
https://www.netflix.com/nl/title/81465109
In een postapocalyptische nabije toekomst probeert een AI-onderzoeker een burgeroorlog te beëindigen door de hersenen van een oorlogsheld te klonen: die van haar moeder.