De impact van SF-films strekt zich uit van technologische inspiratie tot het aansporen van maatschappelijke discussies. Bijvoorbeeld, de ‘communicators’ uit de originele Star Trek-serie inspireerden de ontwikkeling van mobiele telefoons, terwijl de film ‘Minority Report’ met zijn futuristische interface-technologie een invloed had op de ontwikkeling van touch- en bewegingssensortechnologieën. Op sociaal en politiek vlak hielpen films als ‘Soilent Green’ en ‘Metropolis’ bij het verhogen van het bewustzijn over milieukwesties en sociale ongelijkheid. Ethiek en publieke discussie zijn eveneens beïnvloed door werken zoals ‘Jurassic Park’, die vraagtekens plaatste bij de ethiek van genetische manipulatie, en ‘Gattaca’, die het publiek liet nadenken over de mogelijke gevaren van genetische selectie.

Naast entertainment, kunnen SF-films ons ook helpen om kritische vragen te stellen over de wereld waarin we leven en de richting waarin we bewegen.

Vanuit dat perspectief is het ook interessant om te kijken hoe SF-films een rol kunnen spelen in hoe we naar de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) kijken. SF-films dienen daarbij als een soort laboratorium voor het verkennen van menselijke angsten, verwachtingen en ethische vraagstukken rondom deze technologie. Deze films stellen ons in staat om verschillende scenario’s te verkennen, van utopische visies waarin AI de mensheid helpt om grotere wetenschappelijke en sociale problemen op te lossen, tot dystopische werelden waarin AI een bedreiging vormt voor het menselijk bestaan.

Films als “Ex Machina” en “A.I. Artificial Intelligence” stellen bijvoorbeeld ethische vragen over de verantwoordelijkheden die we hebben ten opzichte van bewuste machines. Ze dwingen ons na te denken over wat het betekent om ‘intelligent’ of zelfs ‘bewust’ te zijn en onderzoeken de mogelijke gevolgen van het creëren van machines die deze kenmerken kunnen hebben. “The Terminator”-reeks, daarentegen, illustreert de potentiële gevaren van ongecontroleerde AI-ontwikkeling en wijst op de noodzaak van ethische overwegingen en veiligheidsmaatregelen.

Films zoals “Her” verkennen de emotionele en psychologische implicaties van geavanceerde AI en hun integratie in het dagelijks leven. Ze roepen vragen op over de aard van relaties, menselijkheid en wat het betekent om emotioneel verbonden te zijn. Andere films, zoals “The Matrix”, gaan nog een stap verder en stellen diepgaande filosofische vragen over de aard van de werkelijkheid in het licht van geavanceerde, soms bedrieglijke, AI-systemen.

Door deze uiteenlopende verhalen en scenario’s worden we als kijker aangemoedigd om complexe vragen te stellen over de rol van AI in de samenleving, de ethiek van machine-learning en de mogelijke toekomstige samenwerking of confrontatie tussen mens en machine.

Op basis van verschillende bronnen (en met dank aan de vele reacties op een eerder LinkedIn-bericht), heb ik een overzicht gemaakt van de beste SF-films die in meer of mindere mate het thema AI behandelen. Op een paar films na, heb ik al deze SF-films ook zelf gezien. Mijn absolute favoriete SF-films zijn die van regisseur Christopher Nolan en dan met name “Interstellar”. Nolan staat bekend om zijn complexe, gelaagde verhaallijnen maar ook de visuele effecten, de muziek en vaak erg goede acteurs in zijn films maken het voor mij uitzonderlijke SF-films.

Het doel was een top-25 SF-films over AI te maken, het zijn er uiteindelijk 42 geworden. Om te komen tot een meer objectieve lijst van SF-films, heb ik op basis van de scores van IMDb (Internet Movie Database) een overzicht gemaakt en zijn alleen films met minimaal een score van 6/10 meegenomen.

In de bijlage van ruim 50-pagina’s (pdf) vind je een korte beschrijving van de SF-films gebaseerd op recensies en eigen inzichten, een link naar de film-trailer en een link naar de IMDb-pagina.

De top-25+ SF-films over AI (pdf):

Veel plezier met de lijst (pdf) en ik hoor graag als je SF-films mist die het thema AI behandelen en absoluut thuis horen in deze lijst!