Een mooi gesprek waarbij ik met mijn gedachten vooral bleef hangen bij de discussie over het top-down willen sturen en controleren versus het organisch laten verlopen van processen en de verwijzing daarbij naar Wu Wei, een centraal concept in het taoïsme, een Chinese filosofie.

Wu Wei (無為) betekent “niet-doen”, “niet-forceren” of “niet-ingrijpen”. Het verwijst naar een vorm van actie die natuurlijk, moeiteloos en in harmonie is met de stroom van het leven. Wu Wei is niet hetzelfde als passiviteit, maar is eerder het idee van een soort actie die niet gedreven wordt door ego of persoonlijk verlangen, maar in plaats daarvan een natuurlijke respons is op de situatie zoals die zich voordoet. Het is de kunst van het zijn in harmonie met de natuurlijke stroom van het leven. Daar staat tegenover You Wei (有為) dat “actief doen” of “wel-ingrijpen” betekent. You Wei komt voort uit het verlangen om te controleren.

Wouter noemt als voorbeeld een experiment op de Veluwe waar een deel van de Leuvense beek weer de vrije loop heeft gekregen en een ander deel is gekanaliseerd. Het experiment laat zien dat als een beek weer meandert door het landschap, ecosystemen zich verrassend snel kunnen herstellen.

Het Wu Wei- en You Wei-denken kan ons waardevolle perspectieven bieden op de vragen van deze tijd, vooral met betrekking tot de relatie tussen mens en machine, en de unieke rollen en verantwoordelijkheden van elk.

Machines en AI zijn uitstekend in het uitvoeren van berekeningen, het analyseren van grote datasets, het uitvoeren van taken met hoge precisie en consistentie, en het snel verwerken van informatie volgens voorgedefinieerde algoritmen. In termen van You Wei (“actief doen”), kunnen machines geprogrammeerd worden om zeer specifieke, doelgerichte acties uit te voeren zonder afwijking.

Mensen zijn uniek in hun vermogen tot empathie, creativiteit, intuïtie, en het begrijpen van complexe, ambigue situaties op een holistische manier. We zijn in staat tot ethisch redeneren, het waarderen van schoonheid en het aangaan van diepe emotionele verbindingen. Wu Wei kan gezien worden als de manifestatie van deze menselijke eigenschappen—het is de kunst van het leven op een manier die natuurlijk, authentiek en in harmonie is met onze omgeving, iets wat machines niet kunnen repliceren.

In deze tijd, waarin AI een steeds grotere rol speelt in ons leven, worden we gedwongen om na te denken over wat het betekent om mens te zijn en welke taken en rollen we het liefst willen behouden. Het dwingt ons om te heroverwegen wat we waardevol vinden in het menselijk leven en hoe we een harmonieuze samenleving kunnen creëren waarin technologie ons ondersteunt in plaats van ons vervangt. Dit tijdperk roept ons op om de principes van Wu Wei toe te passen—leren wanneer te handelen en wanneer te laten, hoe we technologie kunnen gebruiken om ons leven te verbeteren zonder onze menselijkheid te verliezen.

Wouter verwijst in het gesprek naar het boek ‘De deugd en de weg’ van Jan Meyer uit 2021. Die gaat mee op mijn leeslijst over het taoïsme waarin al eerder was opgenomen het boek ‘De Tao van leiderschap‘ van John Heider uit 2020. Wu Wei wordt besproken in de teksten van de Tao Te Ching, in onder meer hoofdstuk 3, 5, 30, 43, 47, 63 en 67.

Wouter en Michel, dank voor het mooie gesprek en de inspiratie voor mijn zoektocht naar de rol van mens en machine in tijden van AI!

Bovenstaande foto’s zijn afkomstig van resp. Hackernoon en De Puttenear.