Denning definieert kapitalisme als een economisch systeem gebaseerd op particuliere eigendom van de productiemiddelen en de exploitatie daarvan met het oog op winst:

De definitie van het kapitalisme is oorspronkelijk van Adam Smith, een Schotse moraalfilosoof uit de achttiende eeuw. Smith wordt beschouwd als de vader van de moderne economie en één van de grondleggers van het klassieke liberalisme.

Het kapitalisme is al meer dan 500 jaar een groot succes waarbij we met name in de laatste 200 jaar (vanaf de industriele revolutie) zien dat de inkomens en daarmee de levensstandaard enorm is toegenomen:

Volgens Denning bevindt het kapitalisme zich momenteel echter in een crisis als gevolg van stagnerende lonen van werknemers en absurde beloning van bestuurders. Met name de laatste 50 jaar zien we dat de grote bedrijven (vooral in de VS en UK) zich richtten op het maximaliseren van de aandeelhouderswaarde, dat de lonen van de werknemers stagneren en de beloning van bestuurders zijn gestegen tot 940 procent. De kloof tussen productiviteit en de beloning van een gemiddelde werknemer is sinds 1979 dramatisch toegenomen:

Om de crisis aan te pakken, moeten zowel regeringen als bedrijven in actie komen aldus Denning. Regeringen moeten de keuzes begrijpen, de regelgeving aanpassen, excessen indammen en de achterblijvers helpen. Bedrijven moeten begrijpen en kiezen tussen aandeelhouders-, belanghebbenden- en klanten-kapitalisme aldus Denning:

Bij aandeelhouderskapitalisme is het het primaire doel van een bedrijf geld verdienen voor het bedrijf en zijn aandeelhouders. Denning laat zien hoe de aandacht voor winst in de loop der tijd toenam:

De Business Roundtable (BRT), een non-profit lobbyistenvereniging van CEO’s van grote Amerikaanse bedrijven herdefinieerde op 19 augustus 2019 haar decennia oude definitie van het doel van een bedrijf, en verving haar basisprincipe dat aandeelhoudersbelangen boven alles geplaatst moeten worden, zoals gedefinieerd in 1970 door de conservatieve econoom en Nobelprijswinnaar voor economie Milton Friedman. De BRT-verklaring bevat een “fundamentele verbintenis met al onze belanghebbenden”, waaronder klanten, werknemers, leveranciers en lokale gemeenschappen.

Denning beschrijft in het boek de beginselen van aandeelhouderskapitalisme die worden versterkt door een reeks processen:

De principes en het proces grijpen in elkaar waarbij het systeem functioneert als een auto-immuunsysteem (systeem keert zich tegen zichzelf):

Aan het begin van deze eeuw kregen bedrijven die op deze manier werkten steeds meer uitdagingen. Ze konden zich onvoldoende snel aanpassen aan de snelle veranderingen zoals de opkomst van digitale technologie, de macht van de klant kwam centraal te staan en de ontevredenheid onder medewerkers nam toe:

Een alternatieve benaderingen van het kapitalisme is het zgn. stakeholder of belanghebbenden-kapitalisme, oftewel waarde toevoegen voor alle belanghebbenden, inclusief ESG (Environmental, Social en Governance). Deze benadering heeft onder andere als beperking dat als alles prioriteit is, niets prioriteit krijgt:

Een derde benadering van het kapitalisme is het zgn. klanten-kapitalisme, oftewel waarde toevoegen voor de klanten. Klanten-kapitalisme is een oud idee, in 1954 stelde Peter Drucker al dat een bedrijf slechts één geldig doel heeft en dat is het creëren van een klant:

De beginselen en processen bij klanten-kapitalisme:

Dit nieuwe soort kapitalisme dat vanaf begin van deze eeuw steeds meer aanhang krijgt, kent veel verschillende labels. Van ‘Zero distance to customer’ (Haier Group) tot ‘The experience economy’ (Joe Pine), ‘Empower your customers’ (Satya Nadella, Microsoft) en ‘Working backwards from the customer’ (Amazon):

Denning schetst twee praktijkvoorbeelden die laten zien dat de verschuiving naar klanten-kapitalisme niet een quick-fix is. Het is niet gewoon digitale technologie inkopen of stap voor stap de processen veranderen:

Interessant is overigens dat Steve Denning het in deze context steeds vaker heeft over digitale transformatie. De verandering van bedrijfsprincipes en -processen die het best passen in resp. het industriële tijdperk of het digitale tijdperk. Hiervoor heeft hij samen met zijn collega’s een eenvoudig instrument ontwikkeld om te kunnen beoordelen waar een bedrijf staat in deze transformatie:

Eén van de cases die Denning zowel in zijn boek als in de webinars veelvuldig aanhaalt, is de digitale transformatie van Microsoft:

Misschien dat ik deze casus op een later moment nog verder uitwerk, maar de Microsoft-case laat wat mij betreft heel goed zien dat digitale transformatie een beweging is. Bij Microsoft begint deze beweging al in 2008 als Sayta Nadella onder CEO Steve Ballmer werkt aan het agile werken en de invoering van cloud computing. Een beweging die uiteindelijk er toe leidt dat Nadella in 2014 de nieuwe CEO wordt van Microsoft waarna al heel snel de omslag wordt gemaakt naar het Microsoft dat we kennen van vandaag:

In het kort wat Sayta Nadella deed als CEO van Microsoft:

Bronnen:

In het kader van de boeklancering, verzorgde Steve Denning in december 2022 vier seminars die in grote lijnen de inhoud van zijn boek weergeven. De eerste twee webinars zijn nog terug te kijken via YouTube:

1. Capitalism (and Management) Re-imagined
2. Case Studies in Digital Transformation
3. Planning the Transformation Journey
4. Pitfalls, Risks & Distractions