Jan van Ginkel en Willy de Zoete (Foto: Martijn Arets)

Platformen spelen een steeds belangrijkere rol in de manier waarop onze digitale netwerksamenleving is georganiseerd. Zij zetten de gebruiker centraal, bepalen en handhaven als ‘private regulator’ de regels van het spel en verlagen transactiekosten. De toegevoegde waarde en het speelveld van platformen beperken zich niet tot het private domein. Er liggen kansen voor publieke instituties en private platformbedrijven zullen meer en meer een rol spelen én claimen in het publieke domein. Dit toont de urgentie aan voor overheden om hun positie en rol in de platformeconomie te verkennen en te borgen.

Met die vraag zijn Martijn Arets en ik vorig jaar in opdracht van de Provincie Zuid-Holland aan de slag gegaan. Daarbij hebben we onderscheid gemaakt in hoe als overheid grip te krijgen op platformen, hoe als overheid gebruik te maken van platformen en met name, hoe de overheid als platform er uit zou kunnen zien. Eind 2021 hebben we de eerste bevindingen gepubliceerd in het artikel ‘De rol van provincie in de platformeconomie‘ (pdf) en zijn op basis daarvan Jan van Ginkel, Martijn Arets en ik geïnterviewd voor iBestuur.

Het was voor ons duidelijk dat er kansen liggen voor de overheid om platformen te gebruiken voor complexe, maatschappelijke vraagstukken, maar het bleef voor velen nog abstract. Wat is dat nu precies, de ‘provincie als een platform’ en hoe werkt dat in de praktijk?

Om daar antwoord op te geven is een platformexpeditie voorgesteld waarbij we met een kernteam vanuit de provincie Zuid-Holland, medewerkers vanuit verschillende domeinen in de Provincie Zuid-Holland (mobiliteit, circulair, grenzeloos datalandschap en corporate platform) en enkele bevriende collega’s uit provincies Noord Holland en Brabant op pad zijn gegaan. Martijn Arets en ik waren daarbij de expeditieleiders.

Visualisatie platformexpeditie door Ruud van Reijmersdal (Clarify)

De kickoff van de platformexpeditie was een tweedaagse in Villa Augustus, een mooie locatie in Dordrecht. Naast inhoudelijke bijdragen van Giulietta Marani, programmadirecteur Digicampus en Martijn Arets over de basisprincipes van platformen en de mogelijkheden van platformen voor overheden, was de kickoff vooral bedoeld om elkaar als deelnemers van de expeditie beter te leren kennen, gezamenlijk de route uit te stippelen en daarbij de piketpaaltjes te slaan voor de tussentijdse kampen die we maandelijks zouden organiseren.

Bij de kickoff zijn ook de verschillende casussen rondom domeinen besproken en is er met elkaar nagedacht over welke verkenningen we wilden gaan doen om het uiteindelijke doel te bereiken: Een concreter beeld van hoe de provincie als platform er uitziet, een gezamenlijk beeld en taal ontwikkelen over platformen, de vraag beantwoorden over hoe platformen kunnen helpen in complexe, maatschappelijke vraagstukken en bij voorkeur wilden we ook enkele prototypes ontwikkelen.

Op basis van de gesprekken tijdens de kickoff is er uiteindelijk gekozen voor verkenningen op het gebied van publieke waarden, governance, open samenleving en platformprincipes. In kleinere expeditieteams werden deze verkenningen het afgelopen half jaar verder uitgewerkt met oa als resultaat de publicatie van het artikel ‘Platform? What platform?‘ van Paul Strijp, één van de deelnemers van de platformexpeditie.

Tijdens de expeditie kwamen we maandelijks weer fysiek bij elkaar in een ‘kamp’ waar we bij het ‘virtuele kampvuur’ elkaar bijpraten, ons lieten inspireren op onderwerpen waar we meer van wilden weten en met elkaar plannen maakten voor de volgende stap in de platformexpeditie. Zo nam Martijn de Waal ons mee in de design principes van platformen, vertelden Daan Weddepohl (Peerby) en Niels Meijssen (Moonback) ons over hun praktijkervaringen en werden we door Wout Withagen en zijn collega’s van Freshheads meegenomen de stappen om concreet tot een platform te komen.

Ron Roozendaal (Foto: Martijn Arets)

Afgelopen vrijdag hebben we de platformexpeditie afgerond met een open seminar waar we onze ervaringen hebben gedeeld met belangstellenden uit zowel overheid als private organisaties. Naast onze eigen ervaringen gaven Ron Roozendaal (voorheen CIO VWS, nu Kwartiermaker Digitale Samenleving en plaatsvervangend Directeur Generaal Digitalisering BZK) en Ralf Embrechts (Quiet) een bijdrage waarin ze hun lessen en visie op het gebied van platformen deelden. Vanuit de platformexpeditie werden casussen gepresenteerd door Pascal van Dam (circulair), Margo ter Bekke (netwerktool DeSNapp) en Ronald Haverman (deelmobiliteit).

De overhandiging van het expeditieverslag aan de gedeputeerde Willy de Zoete van de provincie Zuid-Holland was de afronding van een dag vol mooie inzichten en gesprekken. Ben uiteraard benieuwd wat de volgende stap gaat worden in de provincie als platform. Voor nu wil ik Jan van Ginkel, Ivonne Jansen-Dings, Rogier Dijkgraaf en Guido Scheuerman als kernteam van deze expeditie bedanken voor hun lef en vertrouwen om deze verkenning op deze manier met elkaar te doen. Uiteraard ook dank aan Martijn Arets als mede-expeditieleider en aan alle expeditieleden voor de samenwerking. Het was een mooie reis!