Afgelopen zondag was architect en rijksbouwmeester Floris Alkemade de eerste zomergast van 2021. Het werd een verrassende avond waarin Alkemade mij drie uur lang wist te prikkelen met fragmenten waarin hij vanuit verschillende perspectieven zijn visie gaf op het thema veranderen.
Nederland staat voor een aantal complexe vraagstukken. De klimaatverandering, de vergrijzende samenleving, de overstap naar hernieuwbare energie, het nijpende tekort aan woningen en de verduurzaming van de landbouw. Als vertrekkend rijksbouwmeester was Floris Alkemade direct betrokken bij studies die zich richten op de toekomst van Nederland. In zijn essay ‘De Toekomst van Nederland, de kunst van richting te veranderen‘, beschouwt hij in het licht van de grote vragen die op ons afkomen het belang en de aard van de achterliggende culturele thema’s.
In bovenstaand fragment uit het CASA-college ‘De kunst van richting te veranderen’ van juni 2020 in Arnhem, laat hij aan de hand van een metafoor zien hoe belangrijk het is om van richting te kunnen veranderen. Hoe weten de Hadza, een jagervolk in Tanzania, in de meest barre omstandigheden te overleven? Onderzoekers ontdekten dat zij op onbekend terrein een op het eerste gezicht chaotische route volgen. Op zoek naar voedsel lopen ze in verschillende richtingen afwisselend kortere en langere stukken, waarbij ze op sommige plekken blijven ‘hangen’ om intensief te zoeken. Deze instinctmatige strategie, die je ook ziet bij haaien, bijen en vogels, staat bekend als survival pattern of de ‘Lévy-vlucht’, naar de Franse wiskundige die het bestudeerde.
Dus niet van A naar B in een rechte lijn, maar van A naar iets dat je op voorhand nog niet kent. Als nog niet bekend is waar je naartoe moet, is het volgen van een rechte lijn een dodelijke strategie die niet van intelligentie maar van een gebrekkig waarnemenings-vermogen getuigt aldus Alkemade. Wat zouden we daarvan kunnen leren als we het hebben over bijvoorbeeld (digitale) transformatie? Bij transformaties gaan we ook niet van A naar B maar van A naar Anders zonder precies te weten waar we uitkomen. Zou de Lévy-vlucht een modelmatige aanpak kunnen zijn voor transformatieprocessen?
Dit fragment werd overigens niet getoond in VPRO Zomergasten, daar liet hij een ander fragment zien uit de documentaire The Hadza: Last Of The First (Bill Benenson, 2014) waarin de Hadza-jagers op een geweldige manier samenwerken met de honey bird (honingspeurder) om honing te vinden.
Verder lezen:
1 reactie
De essay ‘De toekomst van Nederland: De kunst van richting te veranderen’ inmiddels gelezen. Een kritisch maar optimistische blik naar de toekomst. En wat mij betreft nog krachtiger dan de uitzending van Zomergasten. Absolute aanrader dus!