Impact coronavirus op de economie

De afgelopen weken werd steeds meer het economische effect zichtbaar van het coronavirus. Nadat steeds meer bezoekers en leveranciers zich afmelden voor het grote Mobile World Congress in Barcelona, werd MWC 2020 op 12 februari definitief afgelast. Al snel werd duidelijk dat het geannuleerde congres dat jaarlijks 100.000 deelnemers uit meer dan 200 landen naar Barcelona trekt, een schade van minimaal 500 miljoen euro betekent voor de stad. Ter illustratie werd ik op Twitter gewezen op de daling van prijzen voor hotelkamers in Barcelona:

Maand geleden : niet beschikbaar. Vorige week: $600 per nacht. Gisteren $400. Vandaag : $80 pic.twitter.com/nIXPWj3bwL

— P A T J E M (@patjem) February 13, 2020

Nu veel Chinese fabrieken al meer dan een maand stilliggen vanwege het coronavirus, stagneert ook de aanlevering van allerlei producten. Vorige week werd duidelijk dat online retailer Coolblue haar marketingactiviteiten voor een deel had stopgezet (oa adverteren via Google en affiliate marketingprogramma). Na speculatie in de media liet CEO Pieter Zwart weten dat Coolblue had besloten de verkopen te temperen en de voorraden te verhogen in verband met problemen toelevering vanuit China. En Coolblue is inmiddels al lang niet meer de enige retailer die maatregelen heeft getroffen.

Ook voor luchtvaartmaatschappijen en logistieke bedrijven worden de gevolgen van het virus merkbaar. Om die op te vangen kondigde KLM woensdag bezuinigingsmaatregelen aan. Zo worden niet-noodzakelijke investeringen uitgesteld en geldt tijdelijk een vacaturestop voor sommige afdelingen.

We zien dat ook steeds meer overheden maatregelen treffen die verdere verspreiding van het virus moeten voorkomen. Zo heeft de Franse regering vandaag aangekondigd bijeenkomsten waar meer dan 5000 personen aanwezig zijn tijdelijk te verbieden vanwege het coronavirus. De maatregel van Frankrijk volgt op die van Zwitserland die vrijdag evenementen waar meer dan duizend mensen op af komen tijdelijk te verbieden om verspreiding van het virus te voorkomen. Concrete gevolgen van de maatregel zijn onder andere het afblazen van een halve marathon in Parijs waar zondag meer dan 40.000 lopers aan mee zouden doen.

Verspreiding van het coronavirus zorgt voor onrust op de financiële markten en bij overheden en bedrijven. Hoewel de productie in de meeste Chinese regio’s weer wordt opgestart, is ze nog niet terug op oude niveau. Analisten verwachten dat de economische cijfers de komende maanden waarschijnlijk snel verslechteren. Analisten van FT.com vergeleken de effecten van het coronavirus op de aandelenbeurs met historische beurcrashes:

Niet brexit, niet Trumps handelsoorlogen en zelfs niet de recessie in de Duitse industrie slaagden er de afgelopen jaren in om aandelenbeurzen langdurig van slag te brengen. Het was de angst voor de economische gevolgen van de virusuitbraak die deze week grote verliezen op de beurzen veroorzaakten. De virusuitbraak zorgde voor een aanbodschok en daar kan de overheid niet veel aan doen aldus Mathijs Bouman in het FD:

De angst voor het virus lijkt erger dan het virus zelf

Nepnieuws en geruchten over het coronavirus verspreiden zich vandaag de dag snel via sociale media en soms ook via de traditionele media. Nepnieuws leidt tot verwarring. Voorbeelden zijn het verhaal dat het coronavirus iemand binnen een paar seconden kan doden, dat Ghana al een vaccin heeft ontwikkeld of dat hiv-medicatie wordt gebruikt als kuur (via the conversation).

Misinformatie verspreidt zich snel als mensen bang zijn. Mensen zijn geneigd zich aangetrokken te voelen tot slecht nieuws en delen dat ook graag. Een studie uit 2018 bevestigt dat nepnieuws verder reist en zich sneller en breder verspreidt dan de waarheid.

Hoe de verkeerde informatie een sneeuwbaleffect kan krijgen heeft The Guardian uiteengezet in het artikel ‘Sunrise airs ‘frightening’ coronavirus travel map‘. Op social media circuleert een kaartje waarop te zien is hoe het virus zich wereldwijd verspreidt. Als je een blik werpt op de wereldkaart lijkt het alsof een kind met een dikke rode pen er helemaal op los is gegaan, de schrik slaat je om het hart (via: pointer):

Kwaadwillenden grijpen de crisis rondom het coronavirus aan om nepnieuws en geruchten te verspreiden om extra paniek te zaaien. Het is volgens MIT Technology Review de eerste wereldwijde ‘infodemie‘.

Alweer een vervalst NOS-screenshot, nu over coronabesmetting bij medewerkers van Maastrichts hotel https://t.co/o3XbNMP7Nd

— Peter Burger (@JPeterBurger) March 1, 2020

Impact coronavirus op de technologische ontwikkelingen

Elk nadeel heb zijn voordeel zou Johan Cruyff hebben gezegd (of was het nu Van Hanegem). En dat geldt ook voor de verspreiding van het coronavirus. Wereldwijd zien we een versnelling in technologische ontwikkelingen die kunnen helpen bij het bestrijden van het coronavirus.

Zo meldt Poynter dat het International Fact-Checking Network vorige maand 48 organisaties uit 30 landen bij elkaar heeft gebracht om desinformatie rond het coronavirus te ontkrachten. Het netwerk blijft actief zolang het virus het nieuws en de sociale media beheerst. Het goede nieuws is dat nu ook bedrijven als Facebook, Twitter en Google extra aandacht hebben voor de ontwikkeling van instrumenten om grote hoeveelheden nepnieuws rond het coronavirus te bestrijden.

Op zijn blog China Talk houdt Ed Sander een serie bij over tech in tijden van corona. Ed beschrijft in zijn blogs tientallen technologische ontwikkelingen ten gevolge van de uitbraak van de coronavirus. Een paar voorbeelden:

• Aangezien mensen worden verzocht zoveel mogelijk thuis te blijven (in Wuhan mag slechts 1 familielid om de dag even boodschappen gaan doen) wordt in China nog meer dan normaal gebruik gemaakt van bezorgdiensten. Verschillende tech media voorspellen dat het gedwongen gebruik van thuisbezorging van supermarktproducten zal leiden tot een grotere acceptatie van deze sector die het tot nu toe niet makkelijk heeft gehad en zich vooral staande heeft weten te houden met kapitaalinjecties door de grote internetbedrijven.
• Thuisbezorging is niet zonder risico’s voor wat betreft besmetting. Bezorgers mogen woongemeenschappen vaak niet betreden en worden bij de poort tegengehouden. Er is dan ook steeds meer aandacht voor contactloze bezorging. JD.com testte begin februari in Wuhan een autonoom rijdend bezorgwagen en JD Logistics zet drones in voor pakketbezorging.
• Over drones gesproken, Abacus bericht over drones die met een thermische camera de temperatuur van burgers in appartementencomplexen komen opmeten en een oogje houden op het medisch afval van ziekenhuizen.

Lees voor meer voorbeelden vooral zijn blogs:

• Tech in tijden van corona – Deel 1: bezorgers, drones en robots
• Tech in tijden van corona – Deel 2: oost, west, thuis best?
• Tech in tijden van corona – Deel 3: apps, big data en surveillance
• Tech in tijden van corona – Deel 4: Incasseren en uitkeren in e-commerce (MVO)
• Tech in tijden van corona – Deel 5: Gevangen in een gekleurde QR-code

Ook in de wekelijkse nieuwsbrief Furure Affairs van NRC-journalist Wouter van Noort vinden we een aantal verrassende “bij-effecten” van het coronavirus:

• AI-opsporing. Kunstmatige intelligentie wordt ingezet om zieke mensen en uitbraakhaarden op te sporen: AI ontwaart patronen uit websitedata, nieuwsberichten, socialemediaposts.
• Digitale quarantaines. China maakt gebruik van digitaal gestuurde quarantaines, mede mogelijk gemaakt door AI, dataverzameling en sociale-kredietsystemen. Denk aan constante nummerplaatherkenning of de ‘close contact-app‘ die mensen waarschuwt als een besmet iemand in de buurt is geweest.
• Telewerken. Het virus geeft in China een boost aan technologieën die worden gebruikt om op afstand te werken. Grote bedrijven zoals Tencent houden kantoren dicht en vergaderen online, en universiteiten zoals Tsinghua houden alleen digitaal colleges.
• Open source. Covid-19 is goed voor internationale opensourcewetenschap omdat onderzoekers wereldwijd data delen om het virus te bestrijden.
• Desinfectie-drones, maaltijdbezorgrobots en massale temperatuurmetingen met 5G in besmette gebieden: in China experimenteren ze druk met technologische manieren om het nieuwe virus in te dammen. Ook zet het land op ongekende schaal massasurveillancetechnologie in om het coronavirus onder controle te krijgen.
• In de VS worden ook surveillancemogelijkheden uitgebreid in de strijd met het virus, tot zorg van burgerrechten-advocaten. We zullen waarschijnlijk de komende tijd heel wat datahonger zien bij bedrijven en overheden die zullen inschatten dat burgers dat wel toelaten als er een virus te bestrijden is.

En alhoewel je over sommige technologische ontwikkelingen kunt discussieren of het een positief of negatief effect betreft, de uitbraak van het coronavirus heeft in ieder geval een onverwacht positief effect en dat is dat de uitstoot broeikasgassen in China drastisch is gedaald. Ik heb nog niet kunnen achterhalen hoe betrouwbaar deze cijfers zijn, maar inmiddels zijn er verschillende bronnen die deze ontwikkeling melden zoals vrt.be en daily mail:

De uitbraak van het coronavirus heeft dramatische gevolgen voor mens en organisaties, maar heeft onverwacht een aantal positieve bij-effecten. Naast de extra stimulans op het gebied van technologische ontwikkelingen, hoop ik oprecht dat de uitbraak van het virus een goede waarschuwing is om de wereldeconomie minder afhankelijk te maken, een positief effect heeft op de klimaatverandering en het resulteert in minder globalisering en meer loakle consumptie. We zullen het zien de komende periode, zeker is dat het een spannende periode wordt voor de mensheid!

Zou het niet fantastisch zijn als het vliegverkeer stil komt te liggen, er geen voedsel meer wordt ingevlogen en we weer allemaal lekker lokaal gaan eten?
Boeren blij, minder stikstof, minder foodmiles en eten met de seizoenen zoals het hoort.

— Petra de Boevere (@PetradeBoevere) February 29, 2020

Met dank aan Frank Smilda en Ed Sander voor het wijzen op relevante artikelen voor deze blog.

To be continued