Leiderschap in de nieuwe netwerksamenleving

door Marco Derksen op 6 oktober 2018

Komende week wordt de eerste editie van het magazine Shared Leadership m/v gelanceerd. Een magazine waarin toekomstdenker Ingrid van Rossum je meeneemt in haar visie waarom juist deze tijd vraagt om een goed evenwicht tussen leiderschap van man en vrouw gezamenlijk. Ik mocht daarbij een bijdrage leveren over mijn visie op leiderschap in de nieuwe netwerksamenleving.

Of we het nu hebben over het tweede machinetijdperk of de vijfde technologische revolutie, het is inmiddels duidelijk dat we op dit moment een nieuwe sprong maken in de sociale ontwikkeling van de samenleving. Waar de industriële revolutie of het eerste machinetijdperk de beperkingen van de menselijke spierkracht te lijf ging, richt het tweede machinetijdperk zich op de beperkingen van de menselijke denkkracht.

Technologische veranderingen hebben er de laatste jaren voor gezorgd dat we altijd en overal met elkaar verbonden zijn en toegang hebben tot kennis en kennissen. Deze ontwikkeling heeft een enorme impact op de manier waarop we met elkaar communiceren en samenwerken. Zo zien we de grenzen vervagen tussen werk en prive, tussen afdelingen in organisaties en tussen organisaties en de markt. Dit vraagt om een andere manier van organiseren en daarmee een andere manier van leiderschap dan die we kennen uit het eerste machinetijdperk. De grote vraag is dan natuurlijk, welk type leiderschap?
Lange tijd hebben we gedacht dat de technologische ontwikkelingen vooral een betere wereld zou opleveren. Iedereen kreeg immers toegang tot dezelfde informatie en middelen, waardoor de machtsverhoudingen op termijn zouden verdwijnen. Ook binnen organisaties. Hoe naïef konden we zijn?

Steeds meer wordt duidelijk dat er weeffouten zijn ontstaan in de technologische en sociale infrastructuur die we met elkaar hebben ontwikkeld. De voorbeelden stapelen zich op: van de Arabische lente tot de Amerikaanse presidents-verkiezingen en de Brexit. Het gebruik van sociale media heeft vooral geleid tot verdere polarisatie en op basis van data en algoritmen raken we steeds verder verstrikt in de zogenoemde filterbubbels en echokamers. We richten ons meer en meer op gelijkgestemden en krijgen daarmee te horen wat we graag willen horen. Ongeacht of het nu de waarheid is of niet.

We hebben dan ook nog wel wat herstelwerkzaamheden te verichten voordat de huidige technologische en sociale ontwikkelingen ons leiden naar een betere wereld. Terwijl grote denkers als Yuval Noah Harari zich buigen over de urgente vragen van deze eeuw, stel ik mij opnieuw de vraag wat dit betekent voor leiderschap. Welk type leiderschap is nodig om organisaties van vandaag te leiden naar de toekomst?

In een tijdperk van onzekerheid en snelle technologische veranderingen is er grote behoefte aan leiders die enerzijds er niet voor terugdeinsen om een visie te schetsen voor de lange termijn, maar anderzijds zich ook kwetsbaar durven op te stellen. Door terug te komen op eerder gemaakte beslissingen, door gemaakte fouten toe te geven en door open te staan voor de inbreng van anders denkenden. Het organiseren van en het kunnen omgaan met diversiteit is misschien wel de belangrijkste leiderschapscompetentie in de complexe wereld van vandaag en morgen!

Figuur: De netwerksamenleving volgens Dave Gray (Schets door Ramona van Silfhout)

4 reacties

Goh, Marco, die vragen die jij je stelt t.o.v. leiderschap, stel ik me voor het onderwijs. Alleen moet ik nog wel kwijt dat er – als het om sociale media – gaat er ook winstpunten behaald zijn..

Beantwoord

@Roeland: er zijn zeker winspunten behaald door sociale media (en andere technologische ontwikkelingen). We hebben alleen een paar weeffouten laten zitten die ons nu opbreken. Die zullen moeten worden hersteld en als ik de deskundigen moet geloven, dan kost dat ons opnieuw zeker 25 jaar (zie oa essay van Jan Kuitenbrouwer vandaag in het NRC):

Beantwoord

Er zijn leiders die zichzelf opleggen altijd alles te weten en altijd gelijk hebben. Dat zijn de leiders die het moeilijk gaan krijgen. Het gaat mijn inziens niet alleen om kwetsbaarheid maar ook om de permanente behoefte om te leren en dus vooral te luisteren naar mensen, andere perspectieven tot je willen nemen omdat ‘getting right’ belangrijker is dan ‘being right’. Herken jij dit?

Beantwoord

Volgens mij zitten we helemaal op één lijn Corine, en je hebt helemaal gelijk, de permanente behoefte om te leren (en jezelf blijven ontwikkelen) had ik natuurlijk hier ook moeten noemen!

Beantwoord

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (966)
Contact