Het Financieele Dagblad en Vlerick Business School publiceerden dit weekend voor het tweede jaar de FD Transformers, een onderzoek naar de digitale transformatie bij grote Nederlandse bedrijven. Welke ondernemingen zijn dit jaar de koplopers, en welke bedrijven hebben nog een lange weg te gaan? Hoe pakken ze digitalisering aan in hun organisatie en branche? En welke lering kunnen we trekken uit hun inspanningen?
Wat verstaan we onder digitale transformatie?
Digitale transformatie is volgens de definitie van Vlerick Business School een integrale bedrijfstransformatie waarin digitale technologieën een dominante rol spelen. Of anders geformuleerd, digitale transformatie is de overgang naar een ander businessmodel of andere manier van organiseren waarbij digitale technologieën een dominante rol spelen.
Deelnemers
De basis voor het jaarlijkse onderzoek vormen de tweehonderd grootste Nederlandse ondernemingen (in omzet). Bedrijven die al vanaf hun start volledig digitaal actief zijn, worden buiten beschouwing gelaten. De uitnodigingen voor deelname zijn gericht aan de hoogst verantwoordelijke voor digitale transformatie. Van de 200 hebben 55 bedrijven dit jaar de vragenlijst volledig ingevuld. Deze groep is onder te verdelen in dertig B2B-bedrijven, vijf B2C-bedrijven en twintig bedrijven die beide markten bedienen. De meeste respondenten vertegenwoordigen de sectoren energie & utility, financiële dienstverlening, maakindustrie en bouw. Onder de respondenten komt de functie van chief information officer het vaakst voor.
Aanpak
De vragenlijst is mede in samenspraak met digitale bedrijven opgesteld. Aan de hand van stellingen is deelnemers gevraagd hun digitale inspanningen en strategie zelf te beoordelen. Dat is een gebruikelijke academische methode om interne processen en management in organisaties te onderzoeken. Natuurlijk heeft deze methode haar beperkingen wat betreft de betrouwbaarheid van de antwoorden. Daarom voeren de onderzoekers ook gesprekken met deelnemende bedrijven. Drie van die gesprekken zijn in dit magazine uitgewerkt tot cases over drie specifieke onderdelen van digitale transformatie: governance, bedrijfsprocessen en technologie. Verder is de diversiteit aan antwoorden in het onderzoek, zowel binnen één bedrijf als tussen verschillende bedrijven, groot genoeg om een indicatie te geven van oprechte beantwoording.
Resultaten
De resultaten van dit onderzoek zeggen vooral iets over de digitale inspanningen van organisaties en de accenten die ze daarbij leggen. Ze geven geen uitsluitsel over de doeltreffendheid en concrete resultaten van een gekozen strategie of inspanning, of over de mate waarin buitenlandse concurrenten het beter of slechter zouden doen. Anders dan vorig jaar, toen de ranglijst werd gepubliceerd, zijn bedrijven nu gegroepeerd in clusters van ‘digitale paraatheid’. In de kopgroep zitten tien bedrijven met de meest volledige aanpak van hun digitalisering. Deze bedrijven liggen te dicht bij elkaar om een rangorde aan te kunnen brengen. Zeven bedrijven scharen zich opnieuw in de kopgroep: in alfabetische volgorde: ABN Amro, Arcadis, ING, KPN, Randstad, Royal Vopak en Wolters Kluwer. Nieuwkomers zijn: Relx Group, Royal HaskoningDHV en Tennet.
In het algemeen kunnen we stellen dat de digitale cultuur doordringt in alle lagen van de onderneming. Maar niet elk aspect van digitalisering is even goed ontwikkeld. De zwakste schakel is de mens. In dit onderzoek, dat voor een belangrijk deel steunt op ‘self-assessment’, vertellen de bedrijven over hun worsteling met het aantrekken en integreren van digitaal talent. Ook het verbeteren van digitale kennis bij bestaand personeel is een probleem.
Kritische beschouwing
Vorig jaar heb ik een kritische beschouwing gegeven op het onderzoek. Ook dit jaar zijn er zeker nog kritische kanttekeningen te plaatsen bij het onderzoek. En die zijn zeker ook geplaatst door de raad van adviseurs of Expert Circle, dat dit jaar voor het eerst is verbonden aan het onderzoek. Hierin zitten diverse deskundigen op het gebied van digitalisering en digitale transformatie (waaronder ondergetekende). Zij hebben het FD en Vlerick dit jaar ondersteund bij de interpretatie van de onderzoeksgegevens en een advies gegeven voor de onderzoeksopzet voor het komende jaar.
In het magazine FD Transformers zijn niet alleen de onderzoeksresultaten te vinden, maar ook case studies, best practices, sectoranalyses en een unieke bundeling interviews met digitale leidinggevenden, zowel van traditionele bedrijven als van ‘digital natives’ (bedrijven die in het digitale tijdperk zijn ontstaan). Zelf heb ik een bijdrage mogen leveren in de vorm van een essay over het onderwijs en de vaardigheden die we nu en in de toekomst nodig hebben als digitaal de nieuwe normaal is.
Verder lezen:
- De digitale transformatie van KPN (KPN.com)
- Bouke Hoving vormde KPN om tot klantgerichte organisatie (ManagementScope)
- Digitalisering in zes best practices (Arcadis, Wolters Kluwer, ABN Amro) (Vlerick.com)
- De Raad over digitalisering in zes best practices (ManagementScope)
- Interview Gillian Tans (Booking.com) (fd.nl)
- Interview Kumsal Bayazit (Relx Group, oa Elsevier) (fd.nl)
- Interview Niels Schallenberg (Royal HaskoningDHV) (fd.nl)