De robot komt eraan, sterker nog, hij is er al. Voor de arbeidsmarkt zal dit grote gevolgen hebben, die we nu nog niet kunnen overzien. Hoeveel banen de komende twintig jaar zullen verdwijnen, 5, 10 of zelfs 30 procent, weten we niet precies. Wel is duidelijk dat ons werk onherkenbaar en definitief zal veranderen. Zo’n 60 procent van alle banen komt mogelijk op takenniveau in aanmerking voor gedeeltelijke robotisering en automatisering.
Dit is geen nieuws, de afgelopen jaren hebben deskundigen ons regelmatig gewezen op de mogelijke gevolgen van robotisering. Ook in Nederland. In oktober 2014, precies een jaar nadat Frey en Osborne van de University of Oxford het artikel The Future Of Employment: How Susceptible Are Jobs To Computerisation? (pdf) publiceerden, kwam minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met zijn SZW-rede Robots nemen ons werk over: doembeeld of kans?. De SZW-rede van Asscher resulteerde een jaar later tot publicaties van o.a. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), het Centraal Planbureau (CPB) en het Rathenau Instituut.
Deze week volgde een brandbrief (pdf) van een groep van twintig wetenschappers waarin wordt gevraagd om een politieke visie om robotisering en de toekomst van werk in goede banen te leiden. De oproep wordt ondersteund door werkgeversorganisatie VNO-NCW en de vakbonden FNV en CNV aldus RTL. De politieke partijen hebben nog altijd te weinig aandacht voor digitalisering en de gevolgen daarvan voor de Nederlandse economie en samenleving. Dat blijkt uit hun verkiezingsprogramma’s. Als er al op het onderwerp wordt ingegaan, blijft het vaak bij aanstippen en noemen van wat onderwerpen.
Onder aanvoering van VNO-NCW en MKB Nederland werd in november het manifest Samen naar een Duurzame Digitale Samenleving (pdf) aangeboden aan een groot aantal politieke partijen. Hierin wordt gepleit voor meer aandacht en investeringen in de digitalisering van de samenleving. Het manifest is inmiddels door ruim vijftig maatschappelijke organisaties ondertekend, zoals de KNAW, Energie Nederland, ECP, digicommissaris Bas Eenhoorn, de Nederlandse Vereniging van Banken, TNO, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en René Penning de Vries, boegbeeld TopTeam ICT-innovatie, de HBO-Raad en de MBO-Raad.
In het manifest benoemen de partijen vijf thema’s die op de agenda van het volgende kabinet zouden moeten staan. Deze vragen een inzet van zeker 600 miljoen euro per jaar:
- Meer investeringen in opleidingen en de ontwikkeling van nieuwe kennis
- Hoger welzijn dankzij digitalisering
- Cybersecurity moet meer doordringen in de hele samenleving, voortdurende groei door een leven lang leren, privacyregels voor vertrouwde omgang met persoonlijke gegevens en het realiseren van verwachtingen van (Big & Open) Data
- Innovatie bij voorlopers verder stimuleren
- Een ministerieel Topteam Digitalisering
Deze vijf punten komen bij geen van de politieke partijen in hun geheel terug in de verkiezingsprogramma’s. Een onderwerp als robotisering en de effecten daarvan op de arbeidsmarkt, dat tijdens het World Economic Forum in Davos zeer hoog op de agenda stond, wordt hier en daar wat aangestipt, maar daar blijft het bij aldus AG Connect.
In de Coosto-analyse op dit onderwerp lijkt er na oktober 2014 en december 2015 weer een kleine opleving te zijn voor het onderwerp. Zo voert RTL receptioniste Margriet op die haar baan is verloren door robotisering en spreekt NPO met Jeroen van den Hoven, Hoogleraar Ethiek en Techniek aan de Technische Universiteit Delft over het onderwerp. Nu maar afwachten welke politieke partijen er ook serieus werk van wil maken. D66 en de Piratenpartij twitteren alvast dat zij komen met een concrete aanpak!
Figuur: Coosto-analyse op berichtgeving over impact robotisering op de toekomst van werk
2 reacties
Beste Marco, Laat ik een kanttekening plaatsen. Niet alle robotisering is daadwerkelijke vooruitgang, net zo min als bijvoorbeeld globalisering in alle opzichten hele rooskleurige effecten heeft gehad op de economie. Niet alle robotisering zal uiteindelijk maatschappelijke waarde leveren. Laten we dus vooral blijven nadenken over wat we wel willen automatiseren, en wat niet! Automatisering is namelijk geen technologisch onvermijdelijk iets, een natuurwet, maar het blijft een keuze. Immers: als alle banen zijn weg-gerobotiseerd, wat gaat de mensheid dan collectief doen? In zijn neus peuteren? Het is ook niet zo duurzaam. Ik zou dat wel eens doorgerekend en verder uitgedacht willen zien. En dan niet door technology geeks of economen, want dan weet je wat voor antwoorden je krijgt: wij van WC-Eend…
Mee eens, net zo goed als we ooit hebben moeten nadenken of we wel gereedschap wilden gebruiken om ons land te bewerken, of machines in fabrieken wilden om produkten te fabriceren. Zo zullen we nu moeten nadenken over het gebruik van robots en AI. Parallel daar aan moeten we nadenken over wat dat betekent voor de toekomst van werk en vooral inkomstenverdeling.