Een vraag die me al een hele tijd bezig houdt, is de vraag waarom organisaties eigenlijk bestaan. En dan heb ik het niet over de waarom-vraag van Simon Sinek, maar over de ‘simpele’ vraag waarom er uberhaupt organisaties bestaan.
Die vraag zal ongetwijfeld uitgebreid zijn behandeld in de diverse studies management, bedrijfskunde en organisatiekunde die we inmiddels kennen. Maar aangezien ik een andere achtergrond heb, ben ik me pas de laatste jaren echt gaan verdiepen in de ontstaansgeschiedenis van organisaties. Waarom hebben we op een bepaald moment een groep mensen bij elkaar gebracht om op lokatie met elkaar te laten samenwerken? En waarom zijn daar in de loop der jaren steeds meer managers gaan werken? Waarom zijn we niet allemaal zelfstandig gebleven en werken we samen wanneer dat nodig is of wanneer dat uitkomt?
Ik heb nog een lange weg te gaan maar ben inmiddels wel begonnen met het wetenschappelijke werk van mannen (waarom alleen mannen?) als Frederick Taylor, Ronald Coase, Peter Drucker, Henry Mintzberg, Michael Porter en Charles Perrow. Vooral die laatste heeft interessant historisch onderzoek gedaan naar de ontstaansgeschiedenis van organisaties in de VS. Zo blijkt dat in 1820 ongeveer 20 procent van de Amerikaanse beroepsbevolking een salaris kreeg van een baas. In 1950 is dat percentage opgelopen tot 90 procent waarbij vooral boeren en ambachtslieden nog zelfstandig bleven. Ook in Nederland is in 1850 meer dan de helft van de beroepsbevolking zelfstandig en zien we dit aandeel teruglopen tot minder dan 10 procent rond 2000. Door economische crisis, maar ook door sociale en technologische ontwikkelingen zien we dit aandeel de laatste jaren enorm stijgen.
Hoe belangrijk is de omvang van een organisatie eigenlijk nog? Historisch gezien is het verklaarbaar dat we grote organisaties hebben (zie o.a. het werk van Taylor en Coase), maar geldt dat nog steeds? Volgens Perrow en vele anderen is organisatie-omvang geen randvoorwaarde om effectief en efficient te zijn. Sterker nog, hij stelt dat in het huidige tijdperk netwerken van zelfstandigen en kleine organisaties meer innovatief en succesvol zijn dan grote organisaties. De vraag is dan ook of grote organisaties nog bestaansrecht hebben. Is omvang wel een kritische succesfactor of zouden we toch vooral moeten kijken naar de waarom-vraag van Simon Sinek? Is het Europese model wellicht een goed alternatief voor het Angelsaksische model? En is economische waarde wel de juiste maatstaf voor het meten van het succes van een organisatie?
Zoals gezegd, ik heb nog een lange weg te gaan naar het antwoord op mijn vraag. Hoor ook graag jullie mening en ben vooral op zoek naar aanvullend lees- en kijkmateriaal. Alvast dank!
Foto: Diego Rivera, Detroit Institute of the Arts
28 reacties
Volgens mij was vroeger vooral een ‘organisatie’ nodig omdat de kosten van ‘coördinatie’ en ’transacties’ hoog waren. Met de komst van het Internet is daarin een enorme verschuiving gekomen. Ik ben geen historicus, maar de vroegere ambachten waren ook veel meer op talentbenutting gericht. Men zegt ook wel dat het nieuwe werken gewoon het oude werken is voordat er managers en grote kantoren waren 😉
@arthur dat is idd de theorie van oa Taylor en Coase en daardoor zijn de huidige organisaties ook goed te verklaren, maar de grote vraag is eigenlijk veel meer, hebben deze organisaties nog bestaansrecht en zo ja, waarom?
Mijn professor Strategie tijdens mijn opleiding gaf het antwoord dat je al kent: transactiekosten. En antwoorden als efficiency en schaalvoordeel vallen in dezelfde categorie.
Zelf denk ik dat merken een belangrijk antwoord zijn: de belofte die een merk behelst verschaft veel zekerheid. Je schakelt niet Jantje in als strategie-adviseur, maar McKinsey. Een individu kan nooit meer een auto ontwikkelen die voldoet aan alle eisen die gesteld worden internationaal.
Het verschil tussen de twee: merken zijn een externe factor, transactiekosten een interne. Je kunt ook best een merk vormen met een flexibele organisatie erachter. Maar ik denk dat het best lastig wordt om het beeld van zekerheid over te dragen aan de mensen…
Nou… ik weet vaneen individu die een auto heeft onwtikkeld die voldoet aan alle eisen… Ok, hij had wel 8 man aangenomen, maar zelf gestart vanuit een idee (http://vencer.nl/)
Besides that: Zonder organisaties hebben we niemand meer om op te bitchen… dat zou ook wat zijn 🙂 Zeker interessante discussie, ik lees nieuwsgierig mee!
@bram interessante toevoeging! Vanuit historisch perspectief begrijp ik het idd (transactiekostenmodel van Coase), maar waarom zouden we (grote) organisaties blijven houden in het huidige tijdperk? (Keur)merken zouden daar inderdaad wel eens het antwoord op kunnen zijn waarbij ieder merk zich de waarom-vraag van Sinek moet blijven stellen.
Beste Marco
Ik raad je aan om (juist omdat je niet klassiek bent opgeleid) er ook anders ermee om te gaan, Daarin zit de kracht de frisse blik. Ik geloof dat het antwoordt voor hier daar ligt en andersom. Zo ook met het onderzoek. Richt je derhalve ook eens op de niet anglosaksische influentials…en met alle respect je hebt op dit moment de klassieke dinosaurussen bij elkaar.
De wereld is sindsien anders, is mijn mening Kijk ook eens op de spaanse socioloog van nu, Manuel Castells, http://en.wikipedia.org/wiki/Castells_and_Organization_Theory
Kijk daarbuiten bv. de diversiteit bij de Aziatische organisaties is enorm (Singaporezen verschillen van Taiwanezen en Japanners) of in Zuidamerika. Kijk naar Toyota en hier in Nederland naar mensen als Eckard Wintzen en dan zijn notes.
We leven in een globale wereld die connected is en zo kan je dus ook op zoek gaan naar je vraag….have fun!
p.s. ik ben ervaringsdeskundig vind ik, gewerkt voor Disney, marriott, KLM, Singapore Airlines, Garuda Indonesia, startups, en als zzp-er met nog veel meer…
groet
Martijn
@martijn: goede tip, zal zeker ook proberen fris te blijven! 😉 Ken uiteraard het werk van Manuel Castells en het werk van Jan van Dijk (waar ik binnenkort samen college mee mag geven) over de nieuwe netwerkmaatschappij. Sterker nog, dat is de basis van dit blog! Zou het inderdaad interessant vinden om naast de Angelsaksische en Europese invalshoek eens wat meer te weten te komen over de Aziatische. Heb je daarvoor suggesties?
Ik ben niet echt van de theorieën, ben meer van de praktijk 😉
kijk eens op
http://en.wikipedia.org/wiki/Albert_Winsemius mbt singapore economy
lean methode is van origine japans (toyota)
ohja leiding geven volgens confucius van david engelhard, sinoloog,
http://www.managementboek.nl/auteur/24581/david-engelhard
http://www.kluwermanagement.nl/?m=news&f=detail&id=64451
denk aan mindfullness, taoi en dan weet je dat je er wat mee moet 😉
verder misschien interessant icm jouw gastlessen
Kijk eens naar Prof. Ian Mc Carthy, die heb ik benadert ivm een gastcollege over Innovatie bij Inholland en hij was zeer benaderbaar. Hij interesseert zich in Professor, Technology and Operations Management / Strategy. As the Canada Research Chair in Management of Technology and Operations Management in the Beedie School of Business at SFU, Ian’s research focuses on the design and operational performance of technology-based organizations. He is particularly interested in operational complexity, customization, organizational networks and new product development. He is a specialist in taxonomy and uses evolutionary classification methods to map the operational and technology strategies in industries. He is also head of the new SFU Business Centre for Research in Biotechnology Management.
http://beedie.sfu.ca/profiles/IanMcCarthy
was dit jaar in r’dam, voor gastcollege.
greetz
martijn
Neem eens contact op met Pierre van Amelsvoort (Boxtel). Hij houdt zich al zeker 20 jaar met het fenomeen bezig & is ook prof op KU Leuven. Amicale man.
dank voor de tip!
Ook op Twitter een interessante discussie over deze vraag:
http://storify.com/marcoderksen/waarom-bestaan-organisaties-eigenlijk
Het managen van energie? Simon legt in zijn eerste twee minuten al veel nadruk op het belang van vertrouwen, om ruimte te scheppen voor passie, creativiteit en de daaraan verbonden missers. In ons werk wordt creativiteit steeds belangrijker. Kennis, kapitaal en logistiek zijn steeds meer een gegeven.
Ken je Richard Florida’s werk over de creatieve klasse? Hij betoogt dat er steeds meer waarde wordt gecreëerd door het aanpassen van het bestaande. Daarvoor moeten we ons brein op een heel andere manier gebruiken – en we zijn daar niet goed in. Onze maatschappij worstelt meer en meer met burnouts en concentratieproblemen. David Rock (http://www.davidrock.net) heeft op dat gebied een schat aan informatie.
Dit voorjaar had Scientific America een interessant artikel over de evolutie van creativiteit. Kort en goed: onze associatieve vermogens zijn veel ouder dan gedacht. Voor onze verre voorouders was de afleiding van ons zwalkende, associatieve brein een bedreiging. Door samenwerking leerden we het constructief in te zetten. Jane McGonigal beschrijft hoe games eigenlijk hetzelfde doet met onze stuiterende jeugd. Zij vergelijkt games met epische projecten zoals de bouw van kathedralen. Games zijn narratives, open verhalen. John Hagel van Delloite sprak dat dit voorjaar op SxSW over narrative als leidend principe voor bewegingen en organisaties. Ik ben daarover op dit moment een artikel voor M! aan het uitwerken.
Niet alleen in oude management theorieën storten, er zijn ook een aantal nieuwe interessante boeken:
– Eric Brynjolfsson en Andrew McAfee , “The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies”, W. W. Norton & Company, 13 januari 2014
– Clayton M. Christensen, “The Capitalist’s Dilemma”, 2014
– Larry Downes en Paul Nunes, “Big Bang Disruption: Strategy in the Age of Devastating Innovation”, Amazon Digital Services, 7 januari 2014
– Rita Gunther McGrath, “The End of Competitive Advantage: How to Keep Your Strategy Moving as Fast as Your Business”, Harvard Business Review Press, 4 juni 2013
– John P. Kotter, “Accelerate”, Harvard Business Review Press, 11 maart 2014
– Eric Schmidt en Jonathan Rosenberg, “No Adult Supervision Required: How To Build Successful 21st Century Companies”, Hachette Book Group, herfst 2014
Zoals je ziet komen de meeste van deze boeken pas volgend jaar uit. Maar beetje Googlen en je krijgt een aardig idee wat volgens deze mensen de “nieuwe organisatie / businessmodel” is. 😉
S.
Mooi lijstje Sander, dank! Aantal namen ken ik uiteraard en volg ik ook; zijn vooral visionairs, daarvan moet nog blijken of hun ideeen in de praktijk werken. Wat vind jij interessante nieuwe organisatiemodellen?
Ik weet het niet. Ook ik ben al een tijdje zoekende. De laatste maanden veel onderzoek gedaan naar “digitale disruptie”, “innovatie” en “technologische versnelling”. Pagina of 30 geschreven, maar nog niet publiceerbaar. Mijn eerste hersenspinsel kun je hier vinden.
http://www.sanderduivestein.com/2013/10/24/het-management-probleem-van-de-21ste-eeuw/
Wat vind je ervan?
Sander, dank voor je reactie en link naar je blog; zeer interessant!
en hoe past bijvoorbeeld het rijnlands organisatie model anno 2013 met generation Y in het plaatje? http://www.rijnland-weblog.nl/
Rianne, zoals je weet ben ik erg enthousiast over het Europese model. Toch vind ik het vreemd dat er relatief weinig organisaties zijn dit model volledig omarmen. Uiteraard ken ik voorbeelden als Buurtzorg, Finext, Valve, etc maar het blijft beperkt. Zie ook: http://koneksa-mondo.nl/2013/02/04/ricardo-semler-de-kracht-van-het-geluk/
Iemand een verklaring waarom er zo weinig succesvolle organisaties zijn die het Europese of Rijnlandse model hebben omarmt?
Ik mag namens Rianne: omdat het moeilijk is, het daagt je uit je eigen gelijk te onderzoeken, het voor mogelijk te houden dat je zelf deel van het probleem bent. Een en ander is tegen-cultureel en gezagsondermijnend. Zoiets ?
Sjaak, begrijp er eerlijk gezegd niets van wat je hier nu zegt! 😉
Bijzonder om te zien dat we kennelijk op verschillende golflengte zitten.
Ik viel er ook zo maar in. We kennen elkaar nog geheel niet.
Misschien wel niet Rijnlands van mij.
Je vraag is:
Iemand een verklaring waarom er zo weinig succesvolle organisaties zijn die het Europese of Rijnlandse model hebben omarmd?
Eigenlijk kan ik misschien alleen maar goed antwoorden als ik vraag en achtergrond van de vraag en van de vraagsteller goed begrijp.
– Wat noem jij het Europese of Rijnlande model? Er zijn nogal wat verschillende beelden daarbij. Misschien een reden van weinig omarmen.
– Wat is succesvol? Succesvol is m.i. succesvol in de ogen van de diverse stakeholders, aandeelhouders, klanten, medewerkers, leveranciers, overheid, de samenleving, het milieu.
– Wat is weinig? Volgens mij groeit omarmen ! En dat kan niet anders dan langzaam ….
– Wat is omarmd? Er zijn succesvolle organisaties die het Europese of Rijnlandse model zijn. Denk aan de Duitse auto-industrie.
– Je spreekt over een verklaring. De afdoende verklaring is nog wat anders.
– etc.
Misschien/hopelijk ontstaat door voorgaande vragen enig begrip voor mijn korte, kennelijk cryptische antwoord op jouw vraag.
Ik geloof dat we als organisaties en als samenleving echt duurzaam verder komen als we grondig met elkaar in gesprek gaan
en dat kan alleen echt ergens toe leiden als ieder (leiders, professionals, burgers, politici, etc., etc.) zijn/haar eigen overtuigingen grondig onderzoekt,
het voor mogelijk houdt dat je zelf problemen in stand houdt….
We zijn dat niet gewend, in die zin is het Rijnlandse doen tegen-cultureel.
Managers mogen van hun voetstuk af, ruimte maken voor en oprechte aandacht geven aan medewerkers, in die zin gezagsondermijnend.
Medewerkers regelen in het Rijnlandse/Europese idee hun zaakjes met elkaar, zonder bazen, ook in die zin gezagsondermijnend…
Hopelijk verheldert het bovenstaande iets. Misschien nog niet ….
e-mails en weblogs zijn maar arme middelen om elkaar snel, goed te begrijpen …
Hartelijke groeten
Interessante publicaties van Eric Alkemade op platform Innovatief Organiseren:
– Opnieuw leren organiseren
– Evolutie van ons denken over organisaties (1)
– Evolutie van ons denken over organisaties (2)
En over zelf-organisatie gesproken, deze video spreekt voor zichzelf:
In het bovenstaande filmpje is ook duidelijk dat we met ‘social controls’ ook een heel eind komen. Volgens mij zijn we in het industriële tijdperk doorgeschoten in ’technical controls’. Het is ook vreemd dat we blijkbaar (alleen) in de samenwerkingsstand komen als we ‘naar kantoor gaan’ terwijl de buurvrouw linksachter haar boodschappen niet zelfstandig kan doen. Dan is de samenwerking ineens van een totaal andere orde en moet de overheid iets doen. Zoals ook het brood in de docu ‘mensen van nu’ van Tegenlicht recent om 5 voor zes nog onderdeel uitmaakt van een economie en om 5 over zes ineens waardeloos is. Ons denken bouwt vreemde en vooral imaginaire muren. Organisaties ‘leven’ ook steeds korter, in 1928 bestond een gemiddelde organisatie 55 jaar, in 1978 25 jaar, in 2010 gemiddeld 15 jaar en men verwacht in 2020 dat een organisatie nog maar 10 jaar bestaat gemiddeld. Ik verwacht zelf dat we onze talenten in de nabije toekomst vrij(er) kunnen inzetten. Ik zou dus graag samen met Marco eens iets gaan doen en die buurvrouw een paar keer in de week bijstaan en workshops doen over het nieuwe werken en video’s maken en naar Singulartity universiteit gaan om iets te doen met impact voor 1 miljard mensen en mijn coachees een kleine gedachtensprong laten maken etc etc …. nu werk ik voornamelijk binnen 1 economische context en doe ik de rest in de marges van de dag die overblijven … hoera voor organisaties ooit, maar in de toekomst hoop ik dat we talenten niet meer aan contracten en organisaties ophangen of door managers laten re-sourcen. ;-), maar vooral zelf meer in het beheer mogen/kunnen komen van onze eigen capaciteiten.
Maar snel eens een bak koffie doen Arthur! Ken je de presentatie van Jef Staes overigens? Had deze week prachtig verhaal op Food Inspiration Days; zie ook: http://koneksa-mondo.nl/2013/10/26/jef-staes-op-naar-een-pensioenvrij-leven/
Mooi overzichtswerk en treffend om te lezen hoeveel ‘visie’ uit dit stuk (1998!) de afgelopen 15 jaar daadwerkelijk bodem heeft gekregen.
The Dawn of the E-Lance Economy
by Thomas W. Malone and Robert J. Laubacher
Klik om toegang te krijgen tot dawn-elance-econ.pdf
Via Arjan Knaap kreeg ik nog het lezenswaardige Forbes-artikel Did Ronald Coase Get Economics Wrong? door:
ik weet niet hoor, maar kijk eens naar de natuur. Daarin organiseert zich ook van alles omdat ze dan beter overleven. Wij mensen zijn niet anders. Wij nemen alleen daar geen genoegen mee. Met overleven. Dus verzinnen we de gekste dingen. Dingen die we nodig denken te hebben. Dingen die wel handig zijn. Dingen die uitgezocht, uitgevonden, uitgeprobeerd of uitgeroeid moeten worden. In die wereld van dingen moet je als mens in geloven. En je vooral in specialiseren. Dat doen we door middel van educatie. Helaas. Helaas want daar wordt zo’n beetje elke vorm van zelfstandigheid en eigenheid als lastig ervaren. Je moet er domweg leren denken zoals iedereen. Je wordt feitelijk gebrainwashed, klaargestoomd voor de werkelijkheid van de dingen, niet voor het leven zelf. Die “bedachte” werkelijkheid wordt steeds complexer. Logisch ook. Want er is meer en meer over nagedacht en de aard der dingen is, dat ze weer leiden tot nieuwe dingen. Zoals een mobieltje weer leidde tot een app en een app weer een compleet nieuwe beroepsgroep die ook weer nieuwe dingen nodig zal gaan hebben en die zich ook weer zullen gaan organiseren. Simpelweg omdat ze enerzijds samen sterker staan (beter kunnen overleven) en anderzijds dezelfde dingen trekken dezelfde dingen aan. Ik weet niet of je me nog kan volgen, maar wat ik hiermee wil zeggen is.dat de mens steeds minder zelfstandig wordt omdat ze steeds afhankelijker wordt van de wereld van de dingen. Ze worden daar letterlijk door opgeslokt. Tot werkslaaf gedegradeerd. Bij de ballen gepakt door de afhankelijkheid der dingen. En wat is daarvoor nodig: geld. Als je dus letterlijk verleerd bent zelfstandig te denken, hoe kun je dan nog zelfstandig je geld gaan verdienen? Hoe kan je nog in jezelf geloven, als je als kind al klaargestoomd wordt voor een productief leven in de illusie van het belang der dingen? Ik vind het niet gek dat steeds meer mensen een organisatie nodig hebben omdat ze zelf niet meer in staat zijn om zelfstandig iets te ondernemen. Kom ik weer terug bij de natuur. De ware aard van de mens is roofzuchtig. Maar de grap is, dat we van onszelf steeds meer makke schapen maken. Wat door slimme en hebzuchtige “wolven” tot op het bot en vooral slinks wordt uitgebuit.
BTW Zelf lach ik me kapot om de zelfvoorzienende karakter van sommige organisaties. Las van de week het jaarverslag van Iriszorg. Daar las ik dat 70 van de 95 miljoen alleen al opgaat aan personeelskosten. Kijk je naar de hoeveelheid cliënten die gebruikt maakt van hulp van Iriszorg, dan kom je op een verhouding van 1 personeelslid op 10 cliënten . Op jaarbasis nota bene. Het is dus meer een banenmachine, dan gezondheidszorg.