Is een organisatie zonder managers echt mogelijk? Of anders geformuleerd, is zelfmanagement van medewerkers een realiteit of utopie?
Een vraag dat me al lange tijd bezig houdt. Door technologische en sociale ontwikkelingen zijn veel taken van managers immers ook op een andere manier te organiseren. En dat is ook wat managementgoeroes als Peter Drucker en meer recentelijk Gary Hamel in provocerende HBR-publicaties als First, Let’s Fire All the Managers (pdf) beweren. Maar zijn organisaties en vooral de mensen in organisaties wel klaar voor zelfmanagement? Want ondanks dat er al lange tijd over zelfmanagement wordt gesproken, zien we nog maar weinig succesvolle voorbeelden.
Eén van de succesvolle organisaties dat vaak als voorbeeld wordt genoemd is het Braziliaanse Semco dat eerder centraal stond in een uitzending van VPRO’s Tegenlicht. Een ander veel genoemd voorbeeld is het Amerikaanse Morning Star. Collega Martijn Kriens bezocht afgelopen jaar dit tomatenverwerkend bedrijf in Californië en schreef daarover een artikel op Marketingfacts.
Vandaag was Paul Green Jr van Morning Star op bezoek in Nederland voor een sessie bij de Provincie Gelderland. Green schetste de filosofie van oprichter Chris Rufer en ging nader in op de principes en aanpak van zelfmanagement bij Morning Star. De missie van de organisatie en met name de gerelateerde persoonlijke missie van medewerkers en hoe je daar samen met je directe collega’s mee omgaat, staat centraal in die aanpak. Een inspirerende case dat zeker aanknopingspunten biedt voor organisatieveranderingen. Maar om heel eerlijk te zijn geloof ik niet dat bestaande organisaties de stap kunnen maken naar een organisatie zonder manager. In dat geval zou ik kiezen om te beginnen met een nieuwe organisatie, met nieuwe mensen en met nieuwe spelregels. Wie durft?
8 reacties
ikke!
Als zelfstandige of ook als organisatie dat medewerkers in dienst heeft? Wij zijn zelf een hele kleine organisatie met hoogopgeleide collega’s maar zelfs dan is volledige zelfmanagement nog een hele uitdaging!
Hoi Marco,
Ik geloof inderdaad dat het alleen voor nieuwe organisaties werkt.
Iedereen die erbij gehaald wordt, krijgt geen salaris, maar zal verantwoordelijk zijn voor zijn eigen inkomstenbron, met als meerwaarde de draagkracht van het grote geheel.
Het zal wennen zijn voor nieuwe medewerkers, want ze geven vaak gelijk aan wat ze willen verdienen. Het wordt natuurlijk een ander verhaal als je het geld zelf moet binnenhalen.
Maar wel erg goed voor de gedeelde verantwoordelijkheid!
Het schijnt dat de cooperatie ook als vorm terrein aan het winnen is.
Marieke
Helemaal mee eens! Ben eigenlijk wel benieuwd naar de trends vwb aantal zelfstandigen, cooperaties, etc. oftewel de nieuwe organisaties. Iemand actuele cijfers?
Gamecompany Valve is ook een mooi voorbeeld. Zij hebben een handboek voor nieuwe werknemers Want inderdaad het klinkt mooi, maar is ingewikkeld om bij zo’n bedrijf te werken. Er staan mooie richtlijnen in, maar ook een hoofdstuk over “waar zijn we niet zo goed in”
@Danielle: Valve werd idd ook al genoemd na de Tegenlicht-uitzending: http://koneksa-mondo.nl/2013/02/04/ricardo-semler-de-kracht-van-het-geluk/
Blijft opmerkelijk dat er maar een handjevol voorbeelden is te vinden. Als het echt beter zou werken, waarom doen we het dan niet allemaal? Ik blijf zoeken naar antwoorden! 😉
Dat is redelijk simpel antwoord Marco: waarom doe je het zelf niet bij Upstream? Cru gesteld: omdat je je mensen niet vertrouwd, niet genoeg om ook echt de besluiten te laten nemen. En daar zit bijna altijd het probleem.
Kan het werken? Ja, maar het is ‘all the way’ of ‘niet’. En dat all the way is heel gevaarlijk en daar heb je wel meteen heel veel goede mensen voor nodig. Dan heb je dus ook de selectiekwaliteiten nodig in mensen en dat is vaak een probleem, bij heel veel mensen. Je moet ook fail safes aanbrengen. Ik denk dat Online Dialogue hier relatief ver in gaat, vooral m.b.t. de indeling van het werk en zo. Die hebben dan wel ook allemaal een heel groot variabel salaris.
Ik had recent in een project een mooi voorbeeld. Directeur was lid van de online groep en mailde over een inkoopdeal ‘is erg goedkoop’. Ik mailde terug: goedkoop is afhankelijk van kwaliteit, niet van prijs. Hij reageerde meteen: sorry, je hebt gelijk, ik zou me hier niet mee bemoeien. Dat is de enige manier dat je mensen ook ‘in charge’ laat om besluiten te nemen. Bij de meeste mensen was er meteen gedacht: oh, hij wil graag dat we hier voor kiezen. Men gaat meteen weer in de ‘normale’ houding met als gevolg dat de volgende keer ze wachten tot de directeur het besluit neemt.
Er zijn dus niet veel voorbeelden. (Buurtzorg Nederland is natuurlijk nog een bekende). Het gaat echter vooral om echt helemaal doorvoeren. Er is natuurlijk een grote reden waarom het zo weinig gebeurt: de directie en het management moeten hun machtsposities opgeven, wat ze helemaal niet willen. Ze willen dat mensen meer doen wat zij willen dat ze doen, niet meer doen wat die mensen zelf willen.
@Bas het gaat niet alleen om het vertrouwen in mensen (ben het er wel mee eens dat dat een belangrijke rol speelt), het gaat er ook om over iedereen voldoende eigen verantwoordelijkheid kan en wil nemen.