Recentelijk heb ik de Filosofie in actie-podcast geluisterd waarin Piek Knijff in gesprek gaat met cultuursocioloog Siri Beerends. Het gesprek richt zich op verschillende aspecten van Beerends’ werk en onderzoek, met een focus op de invloed van technologie op onze samenleving.
Op LinkedIn deelde ik eerder de volgende samenvatting:
Een centraal thema in het gesprek is de relatie tussen authenticiteit en technologie. Siri gebruikt de film The Truman Show (1998) als metafoor om te illustreren hoe technologie, met name sociale media, onze perceptie van authenticiteit beïnvloedt. Ze trekt een parallel tussen de gecontroleerde wereld in de film en onze huidige datagestuurde samenleving, waarbij beide draaien om het controleerbaar en voorspelbaar maken van de wereld.
Siri onderscheidt drie benaderingen van authenticiteit:
- De romantische benadering: Authenticiteit als alles wat natuurlijk en ongemanipuleerd is.
- De constructivistische benadering: Authenticiteit als iets wat gecreëerd kan worden, zelfs met kunstmatige middelen.
- De post-authentieke benadering: Het loslaten van het onderscheid tussen echt en nep, en het omarmen van het inauthentieke.
Het gesprek gaat in op de groeiende tendens om alles te willen meten, sturen en controleren met behulp van data. Siri benadrukt dat de schijnbare objectiviteit van data en classificaties in feite cultureel bepaald is en dat er in deze systemen al een mening of politieke overtuiging verwerkt zit. Ze maakt een vergelijking tussen de westerse neiging tot classificeren en kwantificeren en inheemse perspectieven, die een fundamenteel andere benadering hebben van het ordenen en begrijpen van de wereld. Het vertrouwen op datagestuurde besluitvorming kan leiden tot uitsluiting of benadeling van mensen die buiten de statistische meerderheid vallen.
Een voorbeeld daarvan is hoe we omgaan met de schijnbare toename van depressiviteit. Ze verwijst daarbij naar het boek De depressie-epidemie van Trudy Dehue, waarin wordt besproken hoe veranderende classificaties van menselijk gedrag hebben bijgedragen aan een schijnbare toename van psychische aandoeningen. Dit illustreert hoe culturele en sociale factoren invloed hebben op wat als ‘normaal’ of ‘afwijkend’ gedrag wordt beschouwd.
Siri ziet kunstmatige intelligentie vooral als een copingmechanisme voor complexiteit waar we niet mee kunnen dealen en wat leidt tot een paradox tussen het streven naar controle via technologie en de behoefte aan authenticiteit.
Zowel Siri Beerends als Piek Knijff pleiten al jaren voor een kritische benadering van technologische ontwikkelingen en hun impact op onze samenleving. Het gesprek tussen beiden, aangevuld met enkele mooie vragen van sidekick Joeri Hazelaar, is een van de betere podcasts die ik de afgelopen maanden heb geluisterd. Een mooie analyse van de complexe relatie tussen technologie, cultuur en menselijk gedrag. Een absolute aanrader!