De uitslag van het Eurovisie Songfestival 2025 heeft in heel Europa reacties losgemaakt die verder gaan dan de traditionele discussie over smaak en stijl. Centraal daarin staat de opmerkelijke prestatie van Israël, dat met het nummer New Day Will Rise de tweede plaats behaalde (achter Wasted Love van de Oostenrijkse artiest JJ). Niet zozeer dankzij de waardering van de vakjury, maar door een overweldigende score van het publiek. Dit resultaat roept fundamentele vragen op over de rol van muziek in een context waarin politieke symboliek, online mobilisatie en maatschappelijke polarisatie steeds meer de toon bepalen.
Israël werd vertegenwoordigd door Yuval Raphael, een zangeres en overlevende van de terreuraanslag op het Nova-festival op 7 oktober 2023. Haar optreden werd gepresenteerd als een boodschap van hoop en veerkracht, maar haar aanwezigheid leidde ook tot felle discussies. In verschillende Europese steden vonden demonstraties plaats tegen haar deelname. Oproepen tot boycot kwamen van maatschappelijke organisaties, culturele instellingen en publieke figuren. Verschillende omroepen, waaronder de Vlaamse VRT, stelden openlijk vragen bij de neutraliteit van het festival en het effect van de Israëlische deelname op de samenbindende kracht van het evenement.
In de finale bleek dat Israël de publieksstem won met 297 punten, de hoogste score van alle landen. De vakjury kende daarentegen slechts 60 punten toe, goed voor een veertiende plaats. In Nederland ontving Israël twaalf punten van het publiek, de maximale score, maar slechts vijf punten van de jury. In België gaf het publiek eveneens de volle twaalf punten, wat leidde tot onvrede bij de VRT. De omroep stelde publiekelijk dat deze uitkomst niet strookt met het maatschappelijke sentiment in Vlaanderen en sprak de wens uit dat de organisatie meer transparantie en duiding zou bieden over het stemproces.
Wat deze uitslag zo opvallend maakt, is de enorme kloof tussen de publieksstem en de beoordeling door de vakjury. Het publiek gaf in minstens veertien landen de maximale score van twaalf punten, waaronder Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Australië. Alleen Polen, Kroatië en enkele andere landen lieten Israël volledig links liggen bij de televoting.
Er zijn aanwijzingen dat georganiseerde stemcampagnes via sociale media, WhatsApp en Telegram een rol hebben gespeeld. Verschillende pro-Israëlische netwerken riepen hun volgers op om massaal te stemmen. Zulke praktijken zijn niet nieuw binnen het Eurovisie-ecosysteem. Maar waar publieksstemmen vroeger vooral rouleerden tussen buurlanden met gedeelde culturele roots, worden ze nu in toenemende mate beïnvloed door digitale diaspora’s en internationale belangennetwerken. De schaal waarop dat dit jaar gebeurde, lijkt echter uitzonderlijk. Wat hier duidelijk wordt, is dat de publieksstem steeds vatbaarder is geworden voor digitale mobilisatie en emotionele identificatie.
De kloof tussen vakjury en publiek weerspiegelt een bredere maatschappelijke spanning. Vakjury’s beoordelen op basis van vooraf gedefinieerde criteria als zangkwaliteit, compositie en staging. Het publiek stemt op basis van beleving, herkenning en gevoel. In een tijd waarin collectieve emotie sneller mobiliseert dan rationele afweging, winnen verhalen het vaak van technische perfectie. Israël was dit jaar niet alleen een deelnemer, maar ook een symbool: van overleving, van strijd, van een verdeelde wereld.
De nasleep van het festival is minstens zo belangrijk als de uitslag. De VRT stelde een mogelijke terugtrekking in het vooruitzicht en eist een brede herziening van het systeem. De EBU, de organiserende instantie, liet weten dat het tijd is voor een fundamenteel gesprek over de toekomst van het festival. Daarbij gaat het niet alleen over transparantie in het stemmen, maar ook over de vraag wat het festival moet zijn: een wedstrijd voor liedjes, een platform voor culturele diplomatie of een spiegel van Europese sentimenten.
De uitkomst van Eurovisie 2025 laat zien dat culturele evenementen niet meer losstaan van maatschappelijke dynamiek. Muziek blijft het decor, maar het speelveld wordt bepaald door wie het best verhalen weet te activeren, emoties weet te raken en netwerken weet te mobiliseren. In die zin markeert deze editie een overgang: van jurering op artistiek niveau naar waardering op identiteitsniveau. Niet de kwaliteit van het lied, maar de kracht van het verhaal en de mate van digitale activering lijken doorslaggevend.
Mijn absolute favoriete nummer van het Eurovisie Songfestival 2025 was overigens zonder twijfel Espresso Macchiato van Tommy Cash. De combinatie van zijn unieke stijl, het aanstekelijke refrein en die volstrekt eigenzinnige performance maakte het voor mij het meest memorabele optreden van de avond. En net als Joost Klein vorig jaar, wist ook Tommy Cash al weken vooraf het momentum op te bouwen via social media. Niet met campagnes, maar met een mix van absurdisme, visuele memes en slimme zelfspot — perfect passend bij de netwerkdynamiek van dit tijdperk.
Bronnen:
2 reacties
Tommy Cash heeft met Espresso Macchiato op slimme wijze gebruikgemaakt van sociale media door opvallende en humoristische content te creëren die zich gemakkelijk viraal verspreidt. Hij speelt in op controverses en Italiaanse stereotypen, wat ervoor zorgt dat er veel over hem wordt gesproken. Door samen te werken met andere artiesten en merken, en zijn unieke, surrealistische stijl breed te delen via verschillende platforms zoals Instagram en TikTok, weet hij telkens opnieuw de aandacht op zich te vestigen. Zijn strategie draait om het aanwakkeren van gesprekken, het stimuleren van fanreacties en het voortdurend verrassen van zijn volgers.
Ook Omroep AVROTROS en de NPO willen in gesprek met de organisatie van het Eurovisie Songfestival over de geloofwaardigheid van het a-politieke karakter dat het liedjesfestijn volgens hen moet hebben. De deelname van Israël aan het Songfestival speelt daarin een hoofdrol.
https://nos.nl/artikel/2568027-avrotros-npo-willen-gesprek-met-organisator-songfestival-over-deelname-israel