Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet stond te springen om te gaan luisteren toen ik de aankondiging zag van de Denktank-podcastafleveringen met resp. Deborah Nas en Ernst-Jan Pfauth.
Niet vanwege de gasten – beiden zijn inspirerend op hun eigen manier – maar omdat de aanleiding, het zogeheten Extreme Time Management-event, me niet echt aantrok (sorry Hans). Sterker nog, ik krijg steeds meer moeite met de manier waarop technologie, en AI in het bijzonder, wordt ingezet om alles nóg efficiënter te maken. Niks mis met het gebruik van AI, maar soms lijkt het alsof de enige waarde ligt in meer efficiency. Ik heb de laatste tijd vaker geschreven over de efficiencyparadox. We winnen tijd, maar raken andere dingen kwijt.
Vandaag zat ik ruim vier uur in de auto om een lezing te geven in Antwerpen en besloot toch naar beide afleveringen te luisteren. Het gesprek met Deborah was onderhoudend. Veel herkenning in hoe zij AI gebruikt als verlengstuk van haar denken en werken. Het gesprek met Ernst-Jan was onverwacht erg inspirerend. Anders dan de titel van het event doet vermoeden, was zijn boodschap niet gericht op méér doen in minder tijd, maar op anders omgaan met tijd. Niet om harder te werken, maar om ruimte te maken voor rust, aandacht en betekenis.
Het uitgangspunt voor het gesprek is zijn boek Intentioneel leven. Daarin beschrijft hij hoe hij, na jaren hard werken – gedreven door status, zichtbaarheid en een voortdurende honger naar externe bevestiging – in een persoonlijke crisis belandde toen hij vader werd. Hij ontdekte dat hij wel wist wat belangrijk voor hem was, maar er niet naar leefde. Hij las meer dan zeventig zelfhulpboeken, herkende de patronen en besloot een eigen benadering te formuleren. Niet gebaseerd op stappenplannen, maar op wat hij “vliegwielen” noemt: gewoontes die zichzelf versterken en je helpen je aandacht steeds opnieuw te richten op wat voor jou waardevol is.
Een van die vliegwielen is dankbaarheid. Sinds 2016 schrijft hij elke dag drie dingen op waarvoor hij dankbaar is. Niet omdat het ‘moet’, maar omdat hij merkte dat het zijn blik veranderde. Mensen die dankbaarheid trainen, worden tevredener. En tevreden mensen herkennen meer waarvoor ze dankbaar kunnen zijn. Zo ontstaat een versterkend systeem dat hem helpt niet steeds te streven naar méér, maar juist te waarderen wat er is. Zoals hij zegt: “Ik ben van nature chronisch ontevreden. Maar nu zou niemand die mij kent dat geloven.”
Afgelopen maand schreef Ernst-Jan het lezenswaardige artikel AI verandert onze wereld, waarin hij beschrijft hoe hij zelf AI gebruikt. Niet alleen om sneller te produceren, blijkt nu, maar juist om ruimte te maken. In de voorbereiding op zijn boek gebruikte hij bijvoorbeeld tools als Perplexity, Claude en MacWhisper om interviews samen te vatten, transcripten te genereren en structuur aan te brengen. Dat bespaarde hem veel tijd, die hij gebruikte om beter te schrijven, meer na te denken en uiteindelijk te leven zoals hij dat wil. Hij stelt terecht de vraag: wat doe je met de tijd die je wint?
Die vraag raakt voor mij de kern. AI en digitale tools worden vaak gepresenteerd als middelen om efficiëntie te verhogen, kosten te besparen, processen te optimaliseren. Maar we vergeten te vaak de andere kant: wat willen we eigenlijk met de tijd die het oplevert? En: voor wie komt die tijd vrij? Voor jezelf, je gezin, je buurt, je creativiteit – of voor je werkgever, je inbox, je KPI’s? De quote aan het begin van zijn boek – “More and more, people just want more and more” van Gala Rizzatto – is ironisch en treffend tegelijk. Het vat een tijdgeest samen waarin alles altijd beter, sneller, groter moest. En juist daarom is de boodschap van Ernst-Jan zo relevant: je hoeft er niet aan mee te doen.
In het gesprek noemt hij ook zijn persoonlijke manifest, een document waarin hij zijn waarden koppelt aan concrete keuzes. Zoals: op woensdag werk ik niet, want dan ben ik thuis. Of: ik begin mijn werkdag niet met e-mail, maar met het belangrijkste. Kleine, bewuste keuzes die hem helpen zijn aandacht te richten en zich niet te laten wegzuigen. En ook hier gebruikt hij technologie – zoals reminders, vaste routines, visuele signalen – niet om méér te doen, maar om trouw te blijven aan wat hij belangrijk vindt.
Wat ik meeneem uit dit gesprek, is dat tijd een morele kwestie is. Hoe we onze tijd gebruiken, zegt iets over wie we willen zijn. En wie dat niet zelf bepaalt, laat het bepalen door systemen, algoritmes en verwachtingen van anderen. Ik ben blij dat ik toch ben gaan luisteren. Niet omdat ik nu meer ga doen in minder tijd, maar omdat ik opnieuw voel waarom ik soms minder wil doen, met meer aandacht. En dat technologie me daar, mits bewust ingezet, bij kan helpen.
Dank Ernst-Jan, voor een mooi gesprek en waardevolle inzichten. Het boek Intentioneel leven gaat mee in de kofferbak, en ik zal het tijdens mijn mini-sabbatical de komende maanden ergens op een berg of bij een fjord in Noorwegen gaan lezen 🙂
