Digitale transformatie van de overheid

door Marco Derksen op 18 mei 2020

Het onderwerp digitale transformatie staat binnen de overheid hoog op de beleidsagenda. Althans, dat lezen we op de website digitale­overheid.nl. Maar wat verstaan we eigenlijk onder de digitale transformatie van de overheid? En is dat ook een breed gedragen beeld binnen de overheid zelf?


Jan van Ginkel in gesprek met Gov Tech Talks over de digitale transformatie van de overheid

Vaak heeft men het over digitale transformatie terwijl dan eigenlijk digitalisering wordt bedoeld. Het inzetten van digitale technologie betekent immers nog geen transformatie, het is slechts het optimaliseren van het bestaande. Transformatie betekent echte verandering. Jan van Ginkel, loco-provinciesecretaris en concerndirecteur van de provincie Zuid-Holland, weet dat goed te benoemen in een recent interview met Gov Tech Talks (video).

Van Ginkel is al langer ambassadeur van digitale transformatie binnen de overheid. Op websites als iBestuur, Platform Overheid en Overheid van nu breekt hij regelmatig een lans voor digitale transformatie. Via Van Ginkel werd ik ook gewezen op een interessant initiatief waarin trainees van DisGover stellingen over digitale transformatie hebben voorgelegd aan mensen binnen de overheid. Ben inmiddels begonnen om deze digitale kettingbrief op LinkedIn te volgen.

Stelling: Wanneer de verantwoordelijkheid voor de digitale transformatie niet ambtelijk en bestuurlijk is belegd binnen een publieke organisatie, is het gedoemd te mislukken.

Inmiddels zijn op deze stelling mooie reacties te vinden van Jan van Ginkel en Ido Nap.

Jan van Ginkel brengt het heel voorzichtig, maar is het in feite niet eens met de stelling. Digitale transformatie is gebaat bij een beweging, bij energie, bij experimenteren, bij mensen die elkaar zoeken. Als je precies kunt aanwijzen wie waarvoor verantwoordelijk is, dan stroomt het nog niet. Een ijsblokje kun je vastpakken, stromend water niet aldus Van Ginkel. Bovendien gaat digitale transformatie ook over de context en daar hoort de omgeving bij. Digitale transformatie ligt dus niet alleen in jouw organisatie, maar ook in het ecosysteem. Digitale transformatie is gebaat bij gedistribueerd eigenaarschap. Een mooie reactie waar ik helemaal achter sta. Jammer dat Van Ginkel niet ingaat op waarom dat dit zo is. Wat is nu de reden dat digitale transformatie gebaat is bij een beweging en gedistribueerd eigenaarschap?

Ook Ido Nap is het niet eens met de stelling. Nap ziet de digitale transformatie als een herorientatie op de wijze waarop we werken en op de taakverdeling tussen overheid, bedrijven en burgers. Toch ziet hij wel een belangrijke rol voor de overheid, namelijk het organiseren van een digitale vertrouwensinfrastructuur waar de spelregels voor datadelen voor iedereen gelijk en vertrouwd zijn.

Josee Woertman reageert in de comments: “Mooi vraagstuk! Vergis ik mij, of kijken we eigenlijk met elkaar of de traditionele benadering waarin we ons als overheden thuis zijn gaan voelen, hier nog wel werken? En als we op zoek zijn naar een nieuw normaal bij complexe vraagstukken in een complexe wereld, wat doen we dan in plaats van verantwoordelijken aanwijzen? Fluide gesprekken in netwerken, diffuus houden…. Ok, maar hoe worden we dan concreet, en bereiken we resultaat? Hoe werken we dan en hoe geven we dan vorm en inhoud aan onze overheidsverantwoordelijkheid ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken? Heel benieuwd naar waardevolle ideeën en ervaringen!!”

Stelling: Als de overheid geen grote stappen zet richting digitale transformatie, zal zij niet meer in staat zijn om de publieke waarden te waarborgen.

Op deze stellingen reageren Jan Roest en Jan Willem Wesselink.

Jan Roest is het eens met deze stelling en stelt dat de overheid te weinig doet met digitale transformatie en er ook te weinig kennis over heeft in relatie tot de (nieuwe) publieke waarden als privacy, autonomie, veiligheid en controle.

Jan Willem Wesselink gaat niet echt in op de stelling, maar komt met een nieuwe stelling. Echte verandering komt niet voort uit grote visies. Echte verandering komt ook niet voort uit dat ene briljante product. Echte verandering zit volgens Wesselink in processen. In het doorbreken van wat we doen omdat we het altijd zo deden. Dat maakt die echte verandering tot iets alledaags en ingewikkelds tegelijkertijd. Aan visies, producten en diensten geen gebrek, maar toch lijkt het niet te vlotten met de digitale transformatie van de overheid. Wesselink stelt in feite dat we nieuwe spelregels nodig hebben voor de manier waarop we werken.

Stelling: Digitale transformatie van de overheid gaat in wezen hoe we bouwen aan vertrouwen in de samenleving.

Op deze derde stelling heb ik vooralsnog alleen een reactie van Frans Jorna kunnen vinden.

Laten we ophouden met te focussen op techniek of de data en vooral kijken wat digitale transformatie doet met het vertrouwen tussen mensen. Jorna verwijst daarbij naar de recente rapporten brede maatschappelijke heroverwegingen en dan met name de bijlage over digitalisering (pdf).

To be continued

2 reacties

Er is helaas geen centrale plek waar de videoreacties worden verzameld, gesorteerd en becommentariseerd. Helaas ook geen goede verwijzingen in de betreffende LinkedIn-berichten waardoor de digitale kettingbrief lastig is te volgen. Een paar videoreacties die ik nog heb kunnen vinden zijn die van:

Jaring Hiemstra, Ynformed
‘De overheid moet werk maken van digitale transformatie om relevant te blijven’. In deze video ga ik in op twee vragen: a.) wat zijn de handelingsperspectieven voor de overheid b.) enkele voorbeelden van categorien toepassingen bij overheden.

Sophie Kuijt
Belang van kritische houding (betrokkenheid, educatie en waarden)

Pallas Agterberg
Vertrouwen is belangrijk maar dat betekent wel dat de overheid aan zet is

Rob Nijman
Een pleidooi om juist ín de data-wereld meer te doen met de middelen en methoden die ons in toenemende mate ter beschikking staan teneinde op verantwoorde wijze maatschappelijke kansen te benutten.

John Post
De onvermijdelijkheid dient doorbroken te worden, met oa verwijzing naar het boek Frictie van Miriam Rasch.

Beantwoord

Mijn aantekeningen van de sessie met Frans Jorna tijdens DigiTalk van 19/6:
– wat is er in de samenleving aan de hand?
– sociale onrust, verschuiving van macht, toenemende risico’s
– digitale transformatie is geen middel, het gebeurt!
– wat is de rol van de overheid en wie neemt welke rol?
– veel mensen zijn zich onvoldoende bewust van deze ontwikkelingen, hebben hierover verschillende beelden en spreken een andere taal
– blijf hierover met elkaar in gesprek
– is de term digitale transformatie eigenlijk wel goed? het suggereert dat het gaat om technologie, terwijl het daar primair niet over gaat
– beter om te spreken van mentale transformatie in een digitale samenleving?
– is de noodzaak voor transformatie groot genoeg?
– jazeker, denk aan coronacrisis, extreme droogte, klimaatverandering, tekorten personeel in onderwijs en zorg, etc
– maar de verbinding met digitale transformatie wordt niet gelegd, te complex?
– vraagt ook tijd en de politiek gedomineerde werkelijkheid is vooral gericht op korte termijn (iedere 4 jaar verkiezingen)
– wat hebben we nodig voor een volgende stap?
– Albert Meijer: navigatiestrategie, kennisagenda en gezamenlijk beeld/taal:
https://www.uu.nl/nieuws/navigatiestrategie-voor-debat-over-digitale-toekomst
– wat is het basisniveau dat iedereen zou moeten hebben?
– zelf al langer aan het kijken naar de mogelijkheden van een digitaal rijbewijs (basis, management en specialisten)

Tijdens de brainstorm over de vraag hoe we de digitale transformatie tot een alledaags politiek thema kunnen maken kwamen we op de volgende suggesties:
– vragen KCC analyseren/ bestuderen en deze vertalen naar oplossingen (bottom-up vanuit de samenleving)
– vragen en oplossingen visualiseren en zichtbaar maken voor organisatie
– maak het alledaags door deze te koppelen aan concrete opgaven uit de organisatie

Komende tijd maar eens laten bezinken wat ik daar in mijn programma’s bij Rijkswaterstaat, de Nationale Politie en de Waterschappen mee kan!

Beantwoord

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (966)
Contact