Sleutelcompetenties voor een leven lang leren

door Marco Derksen op 1 mei 2018

De Rijksoverheid stimuleert volwassenen om te blijven leren. Dat is nodig om volwaardig te kunnen blijven deelnemen aan de maatschappij. En ook om aan het werk te blijven op de snel veranderende arbeidsmarkt. De overheid werkt hierbij samen met werkgevers, scholen, provincies, gemeenten en regionale samenwerkingsverbanden.

Het blijven leren of Leven lang leren is geen nieuw begrip, het staat al jaren op de beleidsagenda van de Rijksoverheid. Nederland behoort wat betreft leven lang leren zelfs tot de top vijf van de Europese Unie volgens het CBS. Maar alle retoriek en miljoenen-investeringen van overheidswege ten spijt, leven lang leren blijkt moeizaam in de praktijk.

Eén van de aandachtsgebieden dat blijkbaar nog steeds ter discussie staat, zijn de sleutelcompetenties voor een leven lang leren. Begin dit jaar heeft de Europese Commissie een nieuw initiatief (pdf) goedgekeurd om de sleutelcompetenties en digitale vaardigheden van de Europese burgers voor een leven lang leren te verbeteren. Dit initiatief is inmiddels door werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC) voorgelegd aan de Tweede Kamer waar het eind deze maand zal worden besproken.

De raadsaanbeveling bouwt voort op een eerdere raadsaanbeveling uit 2006. De acht sleutelcompetenties uit die raadsaanbeveling waren:

  • communicatie in de moedertaal
  • communicatie in vreemde talen
  • wiskundige competentie en basiscompetentie op het gebied van exacte wetenschappen en technologie
  • digitale competenties
  • leercompetenties
  • sociale en civiele competenties
  • ontwikkeling van initiatief
  • ondernemerschap en culturele expressie.

Deze komen grotendeels overeen met de acht sleutelcompetenties uit de huidige raadsaanbeveling, ze zijn slechts anders verwoord.

In de aanbeveling wordt specifiek aandacht gevraagd voor de sleutelcompetenties:

  • Transversale/horizontale vaardigheden
  • Verhogen van de resultaten van de basisvaardigheden
  • Het bevorderen van competentieverwerving in wetenschappen, technologie, techniek en wiskunde (STEM) en het nemen van maatregelen om meer jongeren warm te maken voor een STEM-loopbaan
  • Het bevorderen van ondernemerscompetenties, creativiteit en zin voor initiatief, onder meer door jonge lerenden meer mogelijkheden te bieden om ten minste één praktijkervaring met ondernemen op te doen tijdens het funderend onderwijs.
  • Het verhogen van het taalvaardigheidsniveau en de ondersteuning van lerenden om verschillende talen te leren die relevant zijn voor hun arbeids- of levenssituatie.

In het voorstel wordt lidstaten gevraagd op verschillende wijze de sleutelcompetenties te gebruiken in nationaal beleid. De Nederlandse positie ten aanzien van het voorstel is dat het belang wordt onderschreven dat alle jongeren in het funderend onderwijs (primair en voortgezet onderwijs) de kans moeten krijgen het volledige scala aan kerncompetenties te ontwikkelen. Het is de primaire verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers dat werknemers inzetbaar blijven. Het beleid van de rijksoverheid richt zich daarbij op de randvoorwaarden.

Tot zover weinig nieuws. Interessant wordt het als we de moeite nemen om het onderliggende 104-pagina’s tellende rapport van de Europese Commissie (pdf) lezen. Dan is het bijvoorbeeld opmerkelijk dat Nederland niet expliciet het leren leren als sleutel-competentie benoemt, terwijl dat een cruciale competentie lijkt voor volwassenen om te blijven leren. Wellicht interessant om daarvoor eens te kijken naar de ontwikkelingen in Finland of Ierland? Of buiten Europa in Singapore?

Interessant is ook het vergelijkingsoverzicht van de internationale raamwerken voor sleutelcompetenties zoals van OECD, WEF en P21.

In tegenstelling tot veel andere EU-landen, is Nederland geen voorstander van het voorgestelde monitoringsysteem. Om de registratiedruk in het onderwijs niet nog verder te laten toenemen, kan ik me daar zeker wat bij voorstellen. Toch is het interessant om nog eens verder te kijken naar hoe de verschillende EU-landen het leren leren hebben vormgegeven en met name hoe ze daarvoor de assessment- en beoordelingssystemen voor hebben ontwikkeld.

To be continued

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (966)
Contact