Stefan Zweig (1881) was een Oostenrijkse schrijver van Joodse afkomst die op 22 februari 1942 samen met zijn vrouw zelfmoord pleegde. In Die Welt von Gestern, zijn postuum verschenen autobiografie dat een indrukwekkend beeld biedt van het Europa van zijn tijd, geeft Zweig een goede samenvatting van de overbodigheid van veel scholing:
“Voor mij is het axioma van Emerson, dat goede boeken de beste universiteit overbodig maken, altijd geldig gebleven, en ik ben er ook nu nog van overtuigd dat men een uitstekend filosoof, historicus, filoloog, jurist of wat dan ook worden kan zonder ooit een universiteit of zelfs gymnasium te hebben bezocht. Talloze malen heb ik in de praktijk van het leven bevestigd gevonden dat antiquaren vaak meer van boeken weten dan deskundig geachte professoren, kunsthandelaren het beter begrijpen dan kunsthistorici, dat een groot deel van de wezenlijke nieuwe inzichten en ontdekkingen op alle gebieden te danken is aan buitenstaanders. Hoe praktisch, bruikbaar en heilzaam het academisch bedrijf voor mensen met een doorsneetalent ook mag zijn, voor individueel productieve geesten, lijkt het mij overbodig, bij hen kan het zelfs een remmende invloed hebben.”
Zweig schreef dit aan het eind van zijn leven in de jaren veertig van de vorige eeuw. Ik durf te stellen dat Zweig’s stelling nu meer dan ooit van toepassing is!
