China’s sociaal krediet. Big data, big brother?

door Marco Derksen op 22 oktober 2016

Vorig jaar wees ik op Twitter naar de gamification van de Chinese samenleving. Dit naar aanleiding van een publicatie op BBC over Sesame Credit (en de daaropvolgende media-aandacht). Vanmorgen vroeg ik mij af wat nu eigenlijk de stand van zaken is met Sesame Credit. Dit naar aanleiding van de hernieuwde aandacht voor het Chinese overheidssysteem in de Washington Post. Daarbij werd ik terecht op mijn vingers getikt door Ed Sander, China blogger op ChinaTalk.nl. Sesame Credit en het Chinese overheidssysteem zijn namelijk niet dezelfde zoals Sander ook schrijft in de blogs Pronken met je kredietwaardigheid en China’s sociaal krediet. Big data, big brother?

Een jaar geleden verschenen er in de media tegelijkertijd zowel berichten over de kredietbeoordelingssystemen van bedrijven als Alibaba en Tencent, als over een nieuw systeem voor beoordeling van ‘sociaal krediet’ waar de overheid aan werkt en dat in 2020 ingevoerd zou moeten worden. De combinatie van deze berichten leidde tot nogal wat verwarring in de pers, omdat sommige media dachten dat het om één en hetzelfde systeem ging en dat Alibaba’s Sesame Credit gebruikt werd om de gehoorzaamheid van het volk te monitoren.

Vooral ook het doel van het systeem is interessant:

Volgens de Chinese overheid is het doel van het sociaal kredietsysteem onder andere het verbeteren van het onderlinge vertrouwen in de samenleving. Vertrouwen is een groot probleem in China, waar sommige mensen het niet zo nauw nemen met ethiek en integriteit. Neem alle voedselschandalen, de corruptie en de diverse vormen van oplichting. Het resulteert erin dat men een ander die niet tot zijn netwerk van guanxi behoort in principe niet vertrouwt. Een onderzoek uit 2013 wees uit dat slechts 30% van de ondervraagden onbekenden durft te vertrouwen. Het sociaal kredietsysteem zou een einde moeten maken aan dit algehele wantrouwen, doordat burgers de betrouwbaarheid van individuen kunnen nagaan.

Waarbij uiteraard vragen kunnen worden gesteld bij de risico’s van het systeem:

Wij westerlingen zouden direct gaan steigeren over privacy en het is ook vooral dit aspect waar de westerse pers over praat in haar berichtgeving. Maar privacy is in China niet zo’n issue als bij ons. Men is gewend dat de overheid over de schouder meekijkt, dus het sociale kredietsysteem is in dat opzicht niets nieuws. De subjectiviteit van het systeem is natuurlijk wel een probleem; uiteindelijk bepaalt de communistische partij wat goed en wat slecht is. Waar je plus- en minpunten mee verdient. En zoals we met name sinds het aantreden van Xi Jinping gezien hebben wordt de definitie van wat goed en wat slecht is vrijwel maandelijks verder aangescherpt.

Duidelijk is dat ons beeld van het Chinese overheidsbeleid soms wat ongenuanceerd is. Ik werd vanmorgen door een andere Chinadeskundige gewezen op het werk van Tom Zwart over receptor-benadering van de mensenrechten. Het inperken van de internetvrijheid, de vervolging van Ai Wei Wei, of het huisarrest van de blinde dichter en dissident Chen Guancheng. Zaken waar in de westerse media schande van wordt gesproken. Het zijn illustraties van het wijdverbreide beeld van China als een gesloten samenleving waarin mensenrechten met voeten worden getreden. Of dit beeld klopt wordt zelden in twijfel getrokken.

Hoogleraar Rechtsgeleerdheid prof. dr. Tom Zwart, expert op het gebied van mensenrechten in Azië en Afrika, vindt het hoog tijd voor het aanbrengen van de nodige nuance. Aan de hand van de door hem ontwikkelde rechtstheoretische ‘receptorbenadering’ en voorbeelden uit de praktijk maakt hij inzichtelijk hoe de Chinese uitleg van- en omgang met mensenrechten verschilt van de westerse, strikt juridische visie, en hoe de Chinese kijk niet per definitie verkeerd is. Misschien kunnen we er zelfs wat van leren? Zie daarvoor de studium generale over de toekomst van de mensenrechten dat werd georganiseerd in 2012. Aanrader!

Beeld: Wired

23 reacties

Binnenkort maar eens werken aan een update over dit onderwerp. Vandaag in het FD een artikel van Sjoerd den Daas. Interessante reactie van Marcel van den Berg op Twitter met een verwijzing naar een presentatie van Katika Kühnreich (video).

In haar presentatie laat Katika eerst een korte animatievideo zien dat een beeld geeft van het Chinese Social Credit System. Vervolgens geeft Katika aan wat er wel/niet klopt in de video en komt ze met een update van de stand van zaken. Absolute aanrader!








Beantwoord

Ruben Terlou over de technologische ontwikkelingen in China (vanaf 2:40 gaat het over het social kredietsysteem):

Beantwoord

Vanavond de eerste VPRO Tegenlicht van het nieuwe seizoen met als thema ‘Shoppen volgens China‘.

In het voorbeschouwende artikel van Ilse van der Velden in de VPRO-gids ook kort aandacht voor de verzameling van data door Chinese bedrijven en overheid: “China experimenteert al een paar jaar met een sociaal kredietsysteem dat bijvoorbeeld overtredingen door burgers bijhoudt, zoals niet-betaalde verkeersboetes of belastingaanslagen. Bij teveel strafpunten volgen vergaande sancties: niet meer mogen vliegen, bijvoorbeeld.”

Omdat ik nog steeds geen bevestiging heb kunnen krijgen van deze uitspraken, heb ik daar Ilse via Twitter naar gevraagd. Ruben Terlou reageerde en stuurde twee interessante rapporten van het Mercator Institute for China Studies:

Klik om toegang te krijgen tot 171212_China_Monitor_43_Social_Credit_System_Implementation.pdf

Klik om toegang te krijgen tot 171212_China_Monitor_44_Programming_China_EN__0.pdf

Reactie van Ilse van der Velden: “In het interview waarnaar ik verwijs in #pt zegt Rogier Creemers het met zoveel woorden: sancties voor wie op de zwarte lijst komt kunnen bijv zijn niet mogen vliegen of verblijven in luxe hotels.” In het interview zelf volgt de nuance van Creemers zelf:

“There is one bit of the social credit system, which is more a black list system: If you have been convicted of breaches of certain laws and regulations, and you refuse to carry out the verdict, pay the fine or execute the injunction, then you get on a blacklist. As long as you are on it, you cannot do certain things, like travel on airplanes, or stay in luxury hotels. The reason for this is that the Chinese government has had a hard time enforcing court judgments, so the thinking is that resorting to such disproportional measures creates compliance. But this doesn’t involve measurement. It is a binary system, you are either in or out, and it is very clear how you can get on or off the system.”

Rogier Creemers is in de VPRO Tegenlicht-uitzending zelf ook de enige die de ontwikkelingen in China nuanceert en stelt dat China misschien wel sneller en beter de consequenties van het internet heeft doorzien en daar maatregelen voor heeft getroffen dan wij in het Westen. Overschatten wij niet de privacy die we denken te hebben? Ook in Nederland zijn bijv. via het Burgerservicenummer (BSN) al onze (financiele) activiteiten na te trekken. Zelf heb ik al eerder geschreven dat privacy een illusie is en hoe meer ik er over nadenk, hoe meer ik daarin wordt bevestigd.

Via uitzendinggemist zijn inmiddels zowel de laatste aflevering van Door het hart van China (met Ruben Terlou) als VPRO Tegelicht terug te kijken.

Beantwoord

De reacties op de Tegenlicht-uitzending van gisteravond zijn wisselend. Veel positieve reacties, maar de echte China-kenners zijn teleurgesteld. Dramatische uitzending volgens de één, professionele aanfluiting en een belediging voor het publiek volgens de ander. Die teleurstelling zat ‘m er vooral in dat er geen duidelijke focus zat in de uitzending. Want waar ging het nu eigenlijk over? Het verdwijnen van winkels uit de binnensteden door de opkomst van internetwinkelen? De opkomst van ecommerce platformen als Alibaba? Of over hoe China omgaat met privacy en dan met name het sociaal kredietsysteem? Heel eerlijk was ik ook een beetje de weg kwijt. Wat had het vertrek van de winkels uit binnensteden in Emmen en Weert nu te maken met Alibaba? Een professionele aanfluiting omdat er uitspraken werden gedaan die niet kloppen. Zo is de online verkoop van China naar Nederland minimaal (volgens de deskundigen minder dan 1 procent) en werd opnieuw het social credit (overheid) en sesame credit (oa Alibaba) door elkaar gehaald. Een hardnekkige fout die veel journalisten blijven maken.

Zelf was ik positiever en vond ik met name de bijdrage van Rogier Creemers erg goed die samen met Duncan Clark een genuanceerde blik gaf op de ontwikkelingen in China, en dan met name over hoe de Chinese overheid de publieke waarden probeert te beheersen. Voor geinteresseerden heb ik zijn bijdrage aan de uitzending er uit geknipt en op een rij gezet:

Zie ook de reacties op de uitzending via LinkedIn:
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6373569190934179840/

Een goede uitleg over verschil tussen social credit en sesame credit systeem: http://www.chinalawtranslate.com/seeing-chinese-social-credit-through-a-glass-darkly/?lang=en

Met dank aan oa Ed Sander en Fred Senger!

Beantwoord

Beantwoord

Ben er nog niet helemaal uit wat ik vind van het sociale kredietsysteem in China. De kijk vanuit het Westen is in ieder geval veel te beperkt en doet geen recht aan het systeem en vooral de Chinese cultuur:
http://foreignpolicy.com/2018/04/03/life-inside-chinas-social-credit-laboratory/

India lijkt overigens dezelfde kant op te gaan als China en werkt aan een eigen sociaal kredietsysteem dat is gekoppeld aan het Indiase identificatiesysteem Aadhaar:
https://www.nytimes.com/2018/04/07/technology/india-id-aadhaar.html

Beantwoord

Beantwoord

Profielfoto
Ed Sander op schreef:

Hoi Marco,
Dat recente NOS artikel is helaas een van de slechtste rapportages over het sociaal kredietsysteem die ik ooit gezien heb. Er wordt zelfs beweert dat je minpunten krijgt als je niet aardig bent tegen de noodle-verkoper! En het systeem wordt meer dan ooit neergezet als een Nosedive-kopie.

Ik ben de 5 grootste misverstanden over het systeem op een rijtje aan het zetten. Stay tuned! 😉

Ed

Beantwoord

Toch opmerkelijk, aan de Nieuwsuur-uitzending werkte Rogier Creemers mee en dat is toch iemand die ik hoog inschat als het gaat over dit onderwerp!?

Beantwoord

Profielfoto
Ed Sander op schreef:

Ja, net als in de Tegenlicht aflevering is Rogier Creemers, een van een handjevol experts die écht weten waar ze het over hebben, een zinvolle toevoeging aan het programma. Maar als je goed luistert bevestigt Rogier op geen enkele manier de suggestie van NOS dat het een Nosedive-achtig puntensysteem is. Ik denk niet dat Rogier de reportage heeft gezien zoals hij is uitgezonden; hij is enkel geïnterviewd voor het item. De reportage gaat eigenlijk veel meer uit van de mening van Wang Guanxiong dat het sociaal kredietsysteem een Nosedive-achtig systeem is. Als je met Rogier praat zal hij je vertellen dat er wel enkele lokale experimenten zijn en zijn geweest met puntensystemen maar dat het systeem voorlopig vooral een systeem van ‘zwarte lijsten’ is.

Beantwoord

Beantwoord

Vandaag in Trouw een genuanceerde analyse van China-correspondent Leen Vervaeke:

Ze schreef eerder over dit onderwerp voor De Groene Amsterdammer:
https://www.groene.nl/artikel/je-ouders-niet-bezocht-puntje-eraf

Beantwoord

Inderdaad een erg goed stuk! Toch een paar kleine kanttekeningen.

– Er is inderdaad vergevorderde gezichtsherkenning, maar dit is geen geïntergreerd onderdeel van het sociaal kredietsysteem.
– Sesame Credit is zijn licentie verloren maar de data wordt wel samen met data van andere ‘credit scoring’ systemen gebruikt door Baihang. Zie dit stuk van Manya Koetse: https://www.whatsonweibo.com/baihang-and-the-eight-personal-credit-programmes-a-credit-leap-forward/
– Aan het einde van het artikel wordt gesuggereerd dat de Chinese bevolking content over het sociaal kredietsysteem in westerse media zou lezen. Ik acht die kans erg klein.

Nog een ander interessant aspect dat niet vaak genoemd wordt: de acceptatie van het sociaal kredietsysteem onder Chinese burgers is erg hoog:

https://www.merics.org/en/blog/chinas-social-credit-systems-are-highly-popular-now

Op 4/10 spreken Fred Sengers en ik in The Lighthouse van de Haagse Hogeschool over censuur, propaganda, surveillance en het sociaal kredietsysteem. Kom gerust langs voor een genuanceerder beeld. 🙂

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Beantwoord

Xinjiang heeft helemaal geen SCS of bedoel je dat deze specifieke monitoring niets met SCS te maken heeft? Wat is wel de reden van deze monitoring?

Beantwoord

Profielfoto
Ed Sander op schreef:

Xinjiang heeft hoogstwaarschijnlijk ook het joint punishment systeem, want dat is een centraal systeem. Maar de situatie in Xinjiang waarbij Oeigoeren worden opgesloten in heropvoedingskampen, er een absurde staat van toezicht is en zelfs Han Chinezen als een soort ‘inburger buddy’ worden ondergebracht bij families van Oeigoeren staat helemaal los van het SCS. Het is een soort cultureel-religieuze zuivering en ‘Han-isatie’ onder het mom van anti-terrorisme. Als hier nou eens net zo veel over geschreven werd als er gefantaseerd wordt over het SCS …

Beantwoord

En opnieuw lijkt de media het niet te begrijpen (of niet te willen begrijpen?). Vandaag een artikel van Garrie van Pinxteren in het NRC:

En een terechte reactie van Ed Sander:

Ed Sander baseert zich op het academische onderzoek van oa Cremers, Kostka, Dauw en een aantal anderen. Zie ook zijn artikel “Blending Fact and Fiction – How Mainstream Media Misinform Us About the Social Credit System” http://www.chinatalk.nl/blending-fact-and-faction-how-mainstream-media-misinforms-us-about-the-social-credit-system/

Beantwoord

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (966)
Contact