Ed van der Elsken: Beethovenstraat 1967

door Marco Derksen op 13 augustus 2016

In de zomer van 1967 heeft Ed van der Elsken (1925-1990) de tijdgeest van vrijheid, liefde en hoop meesterlijk gevangen met zijn iconische en inmiddels wereldberoemde foto ‘Beethovenstraat 1967’. Van der Elsken zag op een zonnige dag drie jonge vrouwen de Beethovenstraat in Amsterdam oversteken, ter hoogte van de kruising met de Jan van Eijckstraat (Google Maps). Hij aarzelde niet en maakte de foto die het beeld van Amsterdam in de sixties, letterlijk en figuurlijk, voor eeuwig bepaalde en voorzag de foto van de tekst: ‘Tofachtige, prachtige winkelmeisjes of kantoormeisjes of zo, in hun lunchpauze. In de Beethovenstraat of all places, in Amsterdam.’ (bron: Hallo (1978), Volkskrant).

Maar wie zijn deze vrouwen? Drie vriendinnen? Collega’s? Heeft het leven hen gebracht wat die mooie, zonnige dag en dat magische tijdperk vol hoop aan beloftes in zich hadden? En weten zij eigenlijk wat hun impact op de beeldvorming van de sixties was en nog steeds is?

De vermoedelijke choreografie van de foto van de drie jonge vrouwen: het begon met de oversteek en pas daarna volgden nog drie opnamen van de meisjes op de stoep.

Eind 2011 vindt het Nederlands Fotomuseum nog onbekende dia’s in de archieven van Ed van der Elsken die horen tot de serie ‘Beethovenstraat 1967′. De opgedoken foto’s inspireren filmmaker Bahram Sadeghi om samen met Dikla Zeidler een documentaire te maken over ‘Beethovenstraat 1967’ waarin ze op zoek gaan naar de drie vrouwen en de ‘geest’ van de sixties. Sadeghi heeft op dat moment al één van de drie vrouwen gevonden. Ze woont in Noord-Holland, maar herinnert zich de andere vrouwen niet. De zoektocht naar de andere twee vrouwen gaat daarom door, via flyers en media. Sadeghi verwacht dan dat de documentaire eind 2012 af is.

 
Het lukt de filmmakers helaas niet om de documentaire af te maken. Ze bieden ‘Beethovenstraat 1967’ aan op cinecrowd.nl, de website van de non-profit stichting Cinecrowd, waar filmmakers hun ideeën voor films kunnen presenteren en pitchen aan het publiek. De crowdfunding voor de documentaire loopt tot en met 13 december 2013. Om het idee onder de aandacht te brengen deed Gerrit Jan Wolffensperger, oud-politicus en goede bekende van Ed van der Elsken, een video-oproep (inmiddels offline). Het project heeft op dat moment ook een Facebookpagina (inmiddels ook offline).

Toen eind 2013 bleek dat de filmmakers de benodigde 28K euro niet haalden (bedrag bleef steken op 20K), ging het idee voor de documentaire in de ijskast aldus NRC, dat in 2014 een artikel publiceerde getiteld ‘Niet alles valt te crowdfunden‘ (via Blendle).

Het is overigens niet heel vreemd dat de ‘nieuwe’ foto’s pas in 2011 zijn gevonden. Het archief van Ed van der Elsken bestaat uit 150.000 negatieven en dia’s en maakt deel uit van de 150 archieven van bekende en onbekende fotografen die het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam beheert. Eind 2015 is het Nederlands Fotomuseum gestart met het grootste fotorestauratieproject uit de Nederlandse geschiedenis: de restauratie van alle circa 45.000 kleurendia’s van Ed van der Elsken. De dia’s zijn door vocht in zijn woonhuis aangetast door schimmel en dreigen verloren te gaan. Deze zomer presenteert het Nederlands Fotomuseum de eerste resultaten van het restauratieproject. Van 6 mei tot en met 31 december 2016 is in het Nederlands Fotomuseum de tentoonstelling De Collectie belicht door Eddy Posthuma de Boer te zien, waarin fotograaf Posthuma de Boer zijn persoonlijke keuze uit de Avenue-series van Ed van der Elsken presenteert. Posthuma de Boer en Van der Elsken waren jarenlang bevriend en fotografeerden beiden vanaf midden jaren zeventig reisreportages voor Avenue.

En alhoewel ‘Beethovenstraat 1967’ niet in Avenue is verschenen, belicht Posthuma de Boer deze foto wel. Hij geeft het de naam ‘Het ballet van Ed’. Want hoe krijg je drie meiden zo in de pas vraagt hij zich af. Hij vraagt zich ook af wat Ed van der Elsken in de Beethovenstraat deed. Er zijn twee mogelijke redenen volgens Posthuma de Boer. Of hij ging op bezoek bij collega Paul Huf die in die straat woonde of hij was op bezoek geweest bij zijn schoonmoeder en fotografe Louise van der Veen. Zij woonde om de hoek in de Gerrit van der Veenstraat. Deze straat was vernoemd naar haar echtgenoot, de in de oorlog gefusilleerde verzetsheld.

Met enige regelmaat komt de foto ‘Beethovenstraat 1967’ weer voorbij en telkens weer worden dezelfde vragen gesteld. Wie zijn deze vrouwen? Drie vriendinnen? Collega’s? Heeft het leven hen gebracht wat die mooie, zonnige dag en dat magische tijdperk vol hoop aan beloftes in zich hadden? En weten zij eigenlijk wat hun impact op de beeldvorming van de sixties was en nog steeds is?

Fotografie: Ed van der Elsken | Nederlands Fotomuseum, courtesy Annet Gelink Gallery

4 reacties

Beantwoord

Beantwoord

Het moet tegen het eind van 2001 zijn geweest dat Laurence Brun voor het eerst merkte dat een bijna dertig jaar oude foto die ze had genomen van drie vrouwen in Kabul massaal op internet werd gedeeld. ‘Het had te maken met de Amerikaanse invasie in Afghanistan in november van dat jaar, die toevallig samenviel met de periode waarin steeds meer mensen toegang tot internet kregen.’

Een artikel van Bahram Sadeghi in de Volkskrant over drie jonge studenten in korte rok in Kabul, 1972 met verwijzing naar deze blog.

Beantwoord

Beantwoord

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Laatste blogs

Bekijk alle blogs (966)
Contact