ZEMBLA, het onderzoeksjournalistieke programma van de VARA, duikt in de wereld van big data en privacy. In de tweedelige documentaire ‘Data, het nieuwe goud‘, laat het zien hoe via internet privacygevoelige data wordt verzameld en verhandeld. Gisteravond konden we de eerste aflevering zien waarin onderzoeksjournalist Sander Rietveld de kijker meeneemt in de wereld van big data en privacy.

Het is goed dat de publieke omroep aandacht heeft voor het onderwerp privacy. Veel mensen hebben namelijk nog steeds geen idee hoeveel privacygevoelige data over ze wordt verzameld en verhandeld. ZEMBLA is daarin gisteravond zeker geslaagd. Bijna 500.000 kijkers werden even goed wakker geschud. Het liet zien hoe de data wordt verzameld nadat gebruikers over het internet surfen en gebruik maken van internetdiensten. Met al die gegevens wordt een profiel gemaakt van de gebruikers dat vervolgens voor veel geld wordt verkocht aan marketeers, kredietbeoordelaars, verzekeraars en andere geïnteresseerden.

Privacy is een illusie

Ik schreef al eerder een blog waarin ik aangeef dat het een illusie is om te denken dat de overheid ons tegen deze praktijken kan beschermen. Dat betekent dat we het denken over privacy moeten omkeren. Mensen moeten zich realiseren dat alles wat ze doen, wordt geregistreerd en kan worden gebruikt. Mensen moeten zich realiseren dat als ze sommige zaken privé willen houden, dat ze zichzelf moeten beschermen.

Het verbaasde me dan ook dat ZEMBLA aan het eind van de eerste aflevering wel een erg eenzijdig en onjuist beeld schetst over de lobby van branchepartijen als DDMA. Hebben ze uberhaupt iemand van DDMA gesproken en gevraagd naar een toelichting? Is ZEMBLA er zich van bewust dat de huidige cookiewetgeving er juist voor heeft gezorgd dat gebruikers steeds nonchalanter worden en op websites ‘blind’ de privacyvoorwaarden accepteren? Wat mij betreft zouden overheid, onderwijs en branchepartijen gezamenlijk moeten werken aan betere voorlichting zodat mensen zich er bewuster van zijn dat ze een digitale footprint achterlaten en hoe ze daar het best mee om kunnen gaan.

Toekomstmakers over big data in de winkel

Toeval of niet, gisteravond had ook het informatieve programma Toekomstmakers van RTLZ een aflevering over big data en privacy. Niet alleen op internet, maar ook in de winkel: big data in de winkel.

Hella Hueck en Jim Stolze nemen in deze aflevering van Toekomstmakers de kijker mee naar o.a. Sneek en het Franse Kleppiere waar technologieen als iBeacon worden ingezet om het winkelen (net als op internet) persoonlijker te maken. iBeacons zijn kleine zendertjes, die gericht informatie naar mobiele telefoons kunnen sturen als je in de buurt bent.

Ook Toekomtmakers staat stil bij de gevolgen van big data voor privacy. Het verwacht dat de privacywetten in Nederland en Europa in de toekomst verder worden aangescherpt. Het is daarin gelukkig een stuk realistischer en genuanceerder dan ZEMBLA. Winkelen is minder privé dan vroeger, en dat zal ook niet meer veranderen. Bedrijven zullen moeten innoveren op het gebied van big data en privacy om te overleven. Jim Stolze die een beetje moe wordt van de klaagcultuur in Nederland, verwoord dat aan het eind wat mij betreft treffend: “Bedrijven die het goed doen overleven, bedrijven die er misbruik van maken zullen verdwijnen omdat daar de klanten straks niet meer naar toe gaan.”

Uitzendingen terugkijken:

• Zembla over big data en privacy
• Toekomstmakers over big data in de winkel

Meer lezen:

• Zembla: paniek zaaien over datagraaien