Sinds het begin van de industriële revolutie meten we de vooruitgang van een land op basis van economische groei dat we uitdrukken in procentuele toename van het bruto nationaal product (BNP) of bruto binnenlands product (BBP) per hoofd van de bevolking. Als we gedurende twee of meer opeenvolgende kwartalen een afname van deze groei zien, spreken we ook wel van een recessie.
We zitten inmiddels in het vijfde jaar van economische crisis en als we de berichtgeving mogen geloven dan zal die crisis ook nog wel even aanblijven. Moeten we ons serieus zorgen gaan maken of is het wellicht tijd om op een andere manier naar vooruitgang te kijken? Is economische groei wel de juiste maat om vooruitgang te meten?
Eind vorig jaar werd ik al geinspireerd door het werk van vader en zoon Skidelsky over de economie van het genoeg en na de non-discussie deze week in de media ben ik er van overtuigd dat we op een fundamenteel andere manier moeten nadenken over vooruitgang.
Deze week las ik een aardige quote in het artikel ‘Download nu de revolutie’ van George Packer in 360 Magazine, een vertaling van Change the world uit The New Yorker over de in zichzelf gekeerde wereld van Silicon Valley. In het artikel geeft Sam Lessin van Facebook het volgende antwoord op de vraag hoe het is te verklaren dat ondanks de enorme technologische ontwikkelingen, de Amerikaanse economie maar heel langzaam is gegroeid en de lonen nauwelijks zijn gestegen:
Naarmate de communicatietechnologie minder duur wordt en mensen efficiënter vermaak kunnen vinden, contact met elkaar kunnen onderhouden en dingen voor elkaar kunnen doen, zal het aandeel van geld in de economie afnemen. Sommige mensen zullen liever sociaal kapitaal willen opbouwen dan financieel kapitaal. Als ze mogen kiezen tussen een extra uur en of een dollar, zullen ze ervoor kiezen om meer tijd met vrienden door te brengen. Misschien groeit het bruto nationaal product in bredere zin wel heel snel – en meten we het gewoon niet op de juiste manier.
En even los van de vraag of Amerika wel zo’n goed voorbeeld is, heeft Lessin hier een goed punt waar ik de komende tijd eens verder over ga nadenken.
Foto: Marco Derksen
16 reacties
Reblogged this on kwalitisme and commented:
De oude economie zal verdwijnen en plaats maken voor een nieuwe economie. Die kan gebaseerd zijn op sociaal kapitaal, op ‘delen’, ‘collaboratief’, op ‘duurzaamheid’ of iets anders. Of een combinatie van al die zaken. De overgang zal echter heel geleidelijk zijn: een liberaal marktdenken gebaseerd op ego’s, hebzucht en macht zal zich niet makkelijk laten omvormen naar een collaboratief kapitalisme gebaseerd op sociaal kapitaal, samenwerken en delen. Zonder ego’s, zonder hebzucht, zonder macht. Ik denk dat deze nieuwe economie jaar na jaar een beetje meer deel uit gaat maken de totale economie maar dat het nog zeker 50-100 jaar duurt voordat dit het grootste onderdeel zal zijn. Tot die tijd zal het individuele kapitalisme de meeste belangrijke componente zijn en wordt welvaart en voortuitgang gebaseerd op de geld hoeveelheid die in omloop is.
Steeds meer landen focussen, in navolging van het bergstaatje Bhutan (!) op het bruto nationaal geluk van een land. O.a. de Engelse regering is hier actief mee bezig, de Economist had er vorig jaar een paar interessante artikelen over geschreven:
http://www.economist.com/node/21548213
Helemaal mee eens. Dit inzicht zal steeds meer mensen bereiken, en volgens mij sneller dan je denkt, als tenminste een belangrijke drempel opgelost wordt.
Mijn uitdaging zit hem in de volgende stap: hoe werkt dat dan?
Zoals we vreger bj economieles leerden is geld een universeel aanwendbaar ruilmiddel, en dat maakt het ideaal om als basis van de economie te fungeren. Andere vormen van kapitaal bezitten die vereisten niet, en daarmee kunnen ze niet (althans, ik zie het nog niet….) als basis voor waardecreatie en waardeuitwisseling functioneren in een samenleving. Dat houdt de ontwikkeling naar een samenleving op andere basis tegen, volgens mij, en kan zelfs prohibitief werken. Iemand enig idee daarover?
Heel belangrijk vraagstuk. Een bekend thema uit de ontwikkelingseconomie is dat veel ‘vooruitgang’ eigenlijk alleen betekent dat een steeds groter deel van de samenleving onder het marktmechanisme wordt gebracht. Simpel gezegd: eerst verbouwt iedereen zijn eigen voedsel, later verbouwt iedereen bananen, verkoopt die op de wereldmarkt en koopt voor de opbrengst voedsel. In de statistieken is het BNP dan gestegen van nul naar een heleboel, maar feitelijk zijn de mensen niet beter af.
Het is de vraag of een beweging de andere kant op mogelijk is. Zowel (grote) bedrijven als overheden zijn groeiverslaafd; we zien nu hoe moeilijk ze kunnen omgaan met een (gemeten) economie die gestaag krimpt.
Een groot risico van de ‘collaborative economy’ is verder dat de mensen die voor zichzelf kunnen zorgen zich afscheiden en dat ‘de overheid’ de slechte risico’s overhoudt. In de veelgeroemde broodfondsen zie je bijvoorbeeld veel 30-jarige webdesigners en weinig 50-jarige stratenmakers.
Dus ja, ik denk ook dat we naar een nieuw paradigma gaan, maar dat vergt nog een heleboel nadenken over thema’s als solidariteit en de rol van de overheid, en inderdaad ook over de vraag: “Als meer niet beter is, wat is dan wel beter?”
Dank voor de waardevolle aanvullingen!
Niet genoemd maar wel een ontwikkeling die ik al langere tijd in de gaten houd is de beweging op het gebied van collaborative economy. Jeremiah Owyang van Altimeter heeft zich hier de laatste tijd op gestort en schrijft daar regelmatig over op zijn blog: http://www.web-strategist.com/blog/
Onderstaande reactie heb ik net zaterdag geplaatst op de LinkedIn-groep Vrouw & Passie:
Door de media en politiek krijg ik het beeld dat het pas weer goed gaat met ons land als we minimaal terug zijn op het niveau dat het nog ‘goed’ was.
Ik denk dat we dat niet moeten willen. Terug naar de opgeblazen huizenprijzen, bankiers die slecht omsprongen met het geld dat hun was toevertrouwd, meer consumeren ten koste van milieu, dierenwelzijn en derde wereld?
Gelukkig zie ik steeds meer initiatieven tegen de stroom in, waarin mensen weer echt verbonden zijn met elkaar. Ik noem er slechts enkele: broodfondsen, transitions towns, stadstuinen, thuisafgehaald.nl, een bankcoöperatie en energiecoöperaties.
De social media en internetmogelijkheden spelen daarbij vaak een faciliterende rol in plaats van de onpersoonlijke, vervreemdende kant die ze ook in zich hebben.
Natuurlijk, er zijn mensen die werkelijk lijden onder de slechte economische situatie. Het is een schande dat er in een land als Nederland (elders ook trouwens!) mensen onder de armoedegrens leven, terwijl er voldoende is om de hele wereld te voeden.
Maar al met al ben ik niet zo pessimistisch. Juist in deze tijd gaan we ontdekken wat werkelijk belangrijk is: wezenlijk contact, durven dromen, je passie volgen en omzien naar elkaar.
Naar aanleiding van de reactie van Edwin ben ik eens wat verder gedoken in het begrip Bruto Nationaal geluk (BNG). Het begrip BNG komt van koning Jigme Singye Wangchuk van Bhutan die als reactie op de kritiek op de slechte economie van zijn land in 1972 als antwoord een andere maatstaf ontwikkelde. De vier pijlers van BNG zijn volgens hem:
– de bevordering van billijke en duurzame sociaal-economische ontwikkeling,
– behoud en bevordering van culturele waarden,
– behoud van het natuurlijke milieu, en
– goed bestuur van ondernemingen.
Lees verder:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bruto_nationaal_geluk
Zeker ook de moeite waard in dit kader is een publicatie van Ruut Veenhoven uit 2008 over hoe je Bruto Nationaal Geluk kunt meten:
Klik om toegang te krijgen tot 2008a-fulln.pdf
Het blijven denken in zaken als Bruto Nationaal Product etc. heeft ons door het Coase Ceiling geduwd:
http://www.mindz.com/plazas/Society3_0/book/036_Als_je_door_het_eigen_plafond_groeit
En zoals ik al eens beschreef in het boek Society30, waarbij volgens mij de groei factoren vanuit de Interdependente Economie, het nieuwe economische speelveld, bezien de volgende zijn:
– Het gaat om wat ‘er uitgaat’ en niet om ‘wat er binnenkomt’. Dus niet: “Zijn we vandaag weer rijker dan gisteren?” Het gaat erom of mensen het beter hebben. Waarom nog meer producten produceren die niemand hebben wil?
– Het gaat om connecties en niet om transacties. Slim groeien gaat juist over verbinden en co-creëren en niet over alleen het verhandelen van spullen aan elkaar.
– Het gaat om mensen, niet om producten. Het gaat om de vaardigheden, de betrokkenheid en creativiteit van mensen.
– Het gaat om openheid, vervagende begrenzingen en oorspronkelijkheid of echtheid. Vertrouwen in de processen. Vertrouwen in elkaar.
In deze optiek laat groei zich niet langer beschrijven via indexen zoals het Bruto Nationaal Product. (De enige reden om groei te vertonen in ons BNP is om de bancaire draken en financiële markten ervan te overtuigen dat we op termijn onze schulden nog kunnen terugbetalen.) We kunnen immers ook groeien in niet direct tastbare zaken zoals ons sociale kapitaal.
De vraag voor mij is overigens of je dergelijke groei exact zou willen meten…waarom eigenlijk nog?
Overigens zie ik op bedrijfmatig niveau alweer zaken voorbij komen als de Twitter engagement rate ( {number of replies + number of retweets} : number of followers x100 ) maar ja, wat moet je er allemaal mee, schijn correlaties gaan zoeken omdat we ons oude denken als referentie kader gaan gebruiken?
Wij merken al bij S2M dat het toekennen van een traditionele (monetaire) waarde aan het opgebouwde sociale kapitaal slechts indicatief te geven is, alhoewel we daar momenteel heftig mee experimenteren….maar of dat nog tot iets zinvols gaat leiden anders dan de angst wegnemen bij de gevestigde orde voor nieuwe economische modellen is voor mij nog maar helemaal de vraag…
Ik zie het meten ook in social media als een nieuwe vorm van controle en een poging om het oude denken te overtuigen.
Werkt allebei niet meer. Loslaten
@Rianne wat bedoel je precies? dat we de ROI van social media moeten loslaten? zo ja, neem aan dat je dan de relatie tussen ROI en economische waarde van een organisatie bedoelt? Hoe zou jij het anders doen?
Met veel plezier heb ik zojuist de blog en de comments gelezen. “Wat is vooruitgang? En hoe meet je de vooruitgang van een land” zijn precies de vragen waar ik al lang mee bezig ben. Dat begon tijdens mijn studie Economie en is alleen maar gegroeid. Dat BBP het antwoord niet is, daar zijn velen het wel over eens. Dat vond de uitvinder van het BBP, Kuznets, zelf trouwens ook. Maar wat dan wel?
In navolging van Bhutan houden veel (westerse) landen zich bezig met het ontwikkelen van indicatoren van vooruitgang. Zie o.a. dit overzicht: http://www.wikiprogress.org/index.php/Progress_Around_the_World
In Nederland is het verbazingwekkend stil op dit gebied.
Zelf ben ik groot voorstander van de Happy Planet Index. Deze indicator geeft aan hoe efficiënt we zijn in het bereiken van lange en gelukkige levens. Daar gaat het volgens mij uiteindelijk om. Op mijn website is nog veel informatie daarover te vinden en staan links de New Economics Foundation, die deze indicator heeft ontwikkeld.
Meer weten over de Happy Planet Index?
http://www.focusopgeluk.nl/geluksbeleid/happy-planet-index/
Fijne dag, Koen
twitter: @koenvredebregt
ps. dit is één van mijn favoriete gespreksonderwerpen, dus als je er meer over wilt weten drink ik graag een keer een kop koffie.
En als je iemand kent dit die het idee van de Happy Planet Index interessant vindt, hoor ik dat ook graag.
[…] is het gesprek van de dag: groeien we wel genoeg? En moeten we wel groeien? Nu staren we ons blind op een groeicijfer. Maar wat zegt dat cijfer over […]
[…] groei werd gelijkgesteld aan vooruitgang. Marco Derksen vroeg zich in 2013 al eens of of we vooruitgang wel op de juiste manier meten. In reactie daarop schreef Ronald […]
Oh fijn, ik liep hier net over te denken deze week. Morgen ga ik de blog lezen.
Hoort meten ook nog wel hierbij?
Ik ben iets over leiderschap aan t lezen waar dat naar boven kwam.
Zitten we nog in de knowledge era, of eigenlijk niet meer, maar passen we oude denkwijzen toe in een nieuw jasje? (Retorische vraag)
En dan vooral ook de reacties lezen!
Het BBP is een slechte maatstaf voor welvaartsontwikkeling, maar hoe meten we vooruitgang dan wel? Rabobank zet een aantal mogelijkheden op een rij:
https://economie.rabobank.com/publicaties/2016/januari/verschillende-welvaartsindicatoren-andere-welvaart/
Zie ook dit al wat oudere artikel van Robert Went ‘Voorbij het BBP, maar wat dan?’:
http://www.ftm.nl/column/voorbij-het-bbp-maar-wat-dan/