In het kader van mijn onderzoek naar veranderende organisatiestructuren en businessmodellen, ben ik op dit moment het vorig jaar gepubliceerde boek ‘De kracht van de zwerm’ van Jaap van Ginneken aan het lezen. Van Ginneken is als mediapsycholoog verbonden aan de vakgroep communicatiewetenschappen van de Universiteit van Amsterdam en houdt zich bezig met de mechanismen van rages, mediahypes en massagedrag.
In het boek ‘De kracht van de zwerm’ zet Van Ginneken uiteen wat je van de natuur kunt leren over filerijden, virusmarketing, kudde-instinct op de beurs, maar ook over hoe organisaties werken (of niet werken). Als voorbeelden gebruikt hij daarbij het gedrag van o.a. schapen, vogels (zoals spreeuwen) en mieren.
Gisteren wees mijn collega Gerjanne Tiemens me op een al wat oudere, maar prachtige TED Talk van Deborah Gordon.
Gordon doet al meer dan 20 jaar mierenonderzoek in de woestijn van Arizona (vlakbij de grens van Mexico). Het grootste deel van het jaar gebeurt er niets in het woestijngebied, maar in de zomer verschijnt Gordon. Dan bestudeert ze twee maanden lang elke dag van half zes ’s ochtends tot een uur of twaalf ’s middags, dezelfde mierensoort: de Pogonomyrmex barbatus (beter bekend als de rode oogstmier). Gordon verricht haar onderzoek al meer dan twintig jaar onveranderd. Ze telt de mieren die ’s morgens in alle vroegte het nest verlaten om de omgeving te onderzoeken, ze telt de mieren die op zoek gaan naar voedsel, die terugkomen met voedsel, die het nest uitkomen met afval. Ze telt de interacties met buurmieren; ze observeert, telt en trekt daaruit haar conclusies. Aanrader!
Op Upstream.nl waar deze blog eerder is geplaatst een aantal interessante reacties van oa Bas van de Haterd: “Wat ik vooral heel boeiend vind, naast de manier waarop ze samenwerken, is een ander aspect van deze netwerk structuur. Men accepteert namelijk het onvermijdelijke, het verdwijnen van de kolonie. Immers, een kolonie probeert niet zo lang mogelijk te bestaan, haalt niet meerdere koninginnen aan boord, maar stuurt er weg en laat nieuwe kolonies starten. Kolonies die vervolgens geheel los staan van de bestaande, maar waarschijnlijk wel ‘bevriend’ zijn. Ik heb in ieder geval niets gehoord over oorlogen tussen de kolonies. Het zijn allemaal kinderen van elkaar, familie van elkaar. Dus in plaats van de kolonie in stand houden, vechten op ruimte, etc kiezen deze mieren er voor om te sterven (15 tot 20 jaar), maar wel hun zaad in de wereld achtergelaten te hebben. Ook dat is een business model wat mij erg aanspreekt, niet vechten tegen het onvermijdelijke, maar eruit halen wat erin zit en zorgen dat veel andere partijen kunnen bloeien.”
