Zijn idd indrukwekkende voorbeelden en zoals je weet ben ik een groot voorstander van wat hier gebeurd. Maar moeten we niet alles met halleluja gejubel binnenhalen. Wat hier in feite gebeurd is dat deze exponentiële organisaties alleen kunnen groeien door zo weinig mogelijk assets zelf te bezitten, processen tot op het bot te minimaliseren en automatiseren en hiermee de risico’s en investeringen bij de crowd neerleggen in plaats van deze zelf te doen.

De discussie die komend jaar los gaat (en zo niet dan bij deze ;-)) is welke verantwoordelijkheden deze platformen moeten gaan hebben richting de verschillende stakeholders. Omdat anders de groei ten koste gaat van alle stakeholders behalve het platform/organisatie zelf.

Kijk bijvoorbeeld naar Uber. Zoals je aangeeft het grootste taxi bedrijf ter wereld zonder één eigen taxi. Wie wel de auto’s in bezit hebben zijn de chauffeurs. Wanneer Uber een monopoliepositie heeft dan kunnen de chauffeurs eigenlijk alleen maar voor dat ene platform werken, zonder dat zij enig grip hebben op het aantal chauffeurs (en hiermee het aantal ritjes), de prijzen van de ritjes, de fee van Uber en nog veel meer. Wel pakken zij het volle risico in de vorm van o.a. aanschaf auto. Dat lijkt mij geen goede zaak. Je ziet dit overigens ook gebeuren in de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Werkgevers ontslaan en masse werknemers om hen vervolgens als zzp’er in dienst te nemen. Vandaag nog te lezen op nu.nl: ‘Sensire wil 600 thuisverzorgenden ontslaan en inhuren als zzp’er‘.

Ook bij een organisatie als PostNL zie je bij de pakketbezorgers iets soortgelijks gebeuren. Allemaal zelfstandigen (volgens Zembla hebben zij een convenant met de Belastingdienst dat het oké is dat de bezorgers slechts 1 opdrachtgever hebben) die naar de richtlijnen van PostNL een mooi wit busje leasen (en hier 5 jaar aan vastzitten), maar vervolgens geen enkele rechten en zekerheden hebben wat betreft werkzaamheden en tarief. De Zembla uitzending ‘voor jou 10 anderen’ is zeker de moeite van het kijken waard: http://zembla.vara.nl/seizoenen/2012/afleveringen/27-01-2012

Al met al moeten we dus verder kijken dan onze neus lang is. Exponentieel groeien is indrukwekkend en brengt enorm veel mogelijkheden met zich mee, maar zolang de eigenaarschap modellen nog zijn gebaseerd op winstmaximalisatie voor een kleine groep aandeelhouders dan is dit een korte termijn strategie en succes die zichzelf vanzelf kapot maakt. En dat zou zonde zijn.

Wat in mijn ogen een grote toegevoegde waarde is van de exponentiële organisaties die hierboven worden genoemd is dat zij door hun omvang en kapitaalkracht als een soort van bulldozer de weg vrij maken voor een volgende generatie platforms. Die of decentraal zijn georganiseerd, of via modellen als coöperaties. Groeien misschien wat minder hard, maar zijn een stuk beter voorbereid op de toekomst.

Als laatst: de voordelen van een global leader zijn worden de komende jaren alleen maar kleiner. Dit omdat de meeste fysieke transacties lokaal plaatsvinden. Zo kan SnappCar Europees marktleider willen worden, maar ik ga toch echt niet meer dan 1000 meter fietsen voor een deelauto. En met de dalende kosten voor het maken van een eigen platform zullen deze partijen dus meer dan ooit continu hun toegevoegde waarde voor hun stakeholders moeten blijven bewijzen. Want ook daarin zal gaan gelden: ‘voor jou 10 anderen’.